aujoes I
Vóspad
Durch e veld leuft e vóspad.
Op inne poal hingt e sjild:
Verboden toegang.
D'r boer hat dat joare jeleie doa noa jen eëd i-jehouwe.
't Is zie land, mar 't sjtuurt hem nit, dat de lü druvver lofe.
Jiddes vrugjoar plógt d'r boer 't weëgs-je,
zoeëwie ze 't neume werm um.
Nit zoeë zier um de lü tse tsenke,
mar mieë umdat 't plógge da flotter jeet.
Evver vuurdat 't koar jezieënd weëd,
hant de lü de voere werm plat jetroane.
Durch tse lofe maat jidderinne
óp zieng maneer 't weëgs-je.
Jiddesmoal angesj en trotsdeem 't zelfde.
Zoeë mar inne wèg.
Ing voer vuur lü en in de angere jedijt 't koar.
Aan de horizon wase ze inee.
Zoeë mar inne wèg.
september I
Vóssjrit
In de mörje-sjtilte klinkt inne vóssjrit durch de sjtroas.
Bauw jiddere werkdaag deë inne sjrit.
Jraad vuur ’t ópsjtoa, d’r sjrit zieë oane tse kiekke.
’t Hure is jenóg.
D’r daag vingt aa.
De nui bilder wade.
Dienne sjrit leuft ze in d’r daag.
Oane tse zieë.
Mar wie sjtil óch, jenóg um ze tse hure.
Tse hure is jenóg.
Dat zaat d’r moezzieker. Iech hof dat iech nit doof weëd.
Wat iech huur, dat zien iech.
Doa kan iech miech jet bij vuursjtelle. Wat iech zien, dat huur iech nit.
Gelukkig zijn degene die niet zien en toch geloven.
Jeleuve in d’r nuie daag.
Jeluklieg die hure, die jeleuve wat ze zient.
september II
Joarmaat
In ‘t dörp is joarmaat. Weë mar jet inee kan friekkele hat inne kroam. Va pupjer bis kingersjteultjer.
Sjilderije, èsjbek en vöal tswaidehangskroam. Óp inne kiosk sjpilt de fanfaar en lü zitse an lang duzje. Ze èse en drinke ziech jet. ’t Is sjun weer. Va wieë en zieë kómme de lü kiekke. ’t Weëd jód verkoad. ’t Jeld jeet noa inne jouwe tswek. Óp e jroeës sjild sjteet jesjrève: vuur de kirch en de erm lü. Tswai manslü sjtunt bij ’t sjild. Inne wiest derhin.
‘Went dat mar jód jeet,’ zeët inne van de manslü.
‘D’r pastoer heesjt nit Joep,’ zeët d’r angere.
‘Al heesjte Frens, da kanne nog nit doge,’ zeët d’r angere.
De manslü sjwieje. Inne van ’t kirchbesjtuur leuft verbij. Heë jeet noa inne kroam in inne ek van d’r plai. Ing vrauw hat dusjdekkens jemaad mit jroeëse krütser dróp. Ze hilt jraad ing dusjdekke vuur heur brós en danst.
‘Dat jehüet ziech nit,’ zeët d’r man van ’t kirchbesjtuur.
‘Wat jehüet ziech nit,’ vroagt de vrauw.
‘Ing vrauwperzoeën aafjemoald hinger ’t krüts.’
‘Mós ze da óp ’t krüts?’
‘Dat jaar nit.’
De vrauw lieët de dusjdekke zakke.
‘Hüet ins betste meneer. D’r Jezus hat ’t krüts jedrage en ’t an ós jejeëve um ’t óch tse drage.’
‘Joa, mar nit óp de brós.’
‘Wen iech jet drage wil, mós iech ’t miech aadoeë.’
‘Voet dermit, dat hei is jinne kroam vuur de kirch.’
‘Ao, iech darf ’t krüts nit drage. Iech mós ’t oesdoeë? En uur mar kiekke wie iech miech oesdon. De oge zalle üch oes d’r kop valle. Inne faine heer zut uur.’
D’r kirchbesjtuurder leuft wieër. De vrauw ruft hem nog ins noa.
‘Inne faine heer zut uur. Wat heer! Krüts…heer!’
september III
Zeef
Mit jroeëse sjnelheet vieërt-e uvver d’r autoweëg. ’t Sjild: welkom in Limburg ziete kóm. Heë hat ’t wal jeleëze. Went doa in ’t Limburgs jet jesjtange hauw, zoeëjet wie: ‘Sjun datste i Limburg bis’, da hauwe inne vertaler mósse zukke. Wie heë noen óch jedoa hat.
Heë bedaat ziech ing jesjiechte in ’t Hollendsj en zoeët ziech inne sjriever deë ’t dórf vertale. Uvverbringe zoeëwie ziech dat in jód plat jehüet jezaad tse weëde.
Dat is de jroeëse rol, die vuur d’r Limburger blieft: wie zeëste of sjriefste dat.
De sjrievere zunt ‘uvverbringere’, woeëde.
Ós sjpillere figurante.
De jroeëse rolle zunt vuur ‘de Limburgers, die naam maakten in het westen van het land’.
Ao waad, d’r titelsong is waal orgineel Limburgs. De jonge va: ’t is ’n kwestie van geduld, dat heel Holland Limburgs lult (wat ing ‘Limburgse’ zin), hant ’t jesjrève. Dat ving iech zieër jód, da kan iech noa de titelsong, wieër zappe. En wade óp ‘’t moment dat Limburgers’ hön eje jesjiechte sjpieële en ópneëme.
Vier hant toch jing soap (Limb. zeef) nüedieg um troane in de oge tse krieje.
Vier sjtunt nit tse wade óp d’r Hollendsje pulp deë al joare lang uvver ós oes-jejoesjd weëd en dem nog mit ós klanke tse verzieë.
900.000 euro woava 300.000 euro oes de tèsj va Limburg um ós sjproach leëvend tse haode.
Hant vier doa ing Hollendsje jesjiechte vuur nüedieg?
Bring dat mar ins uvver!
september IV
Hód
Inne óptsóg trukt durch de sjtroas.
D’r televies, d’r radio, de tsiedónk zunt derbij.
Lü va wieë en zieë kómme kiekke.
In alle Herjodsvrugde sjtunt ze jerijd. Mit hud, sjalle, sjtübjer, sjirm. Ze zinge, laache, winke.
D’r tsóg jeet verbij.
Moezziek, peëd, koetsje. De zon sjiengt. Hei en doa vilt e blad van de beum.
’t Is d’r dreide deesdieg va september. D’r daag va de hud.
Iech bin jek óp óptsug. Jek óp klone die de lü wille vermaache.
Iech bin nit jek óp klone, die alling mar vuur eje vermaach verbij lofe. En de lü an de zie wille losse jeleule, dat ze ’t vuur hön dunt.
Van die klone jeet miech d’r hód hoeëg. An die klone wil iech zage: ‘Waad bis d’r november. Da trukt werm inne ópstóg verbij. De lü an de zie junt sjtimme. Ze losse wal ins zieë, dat ze nit ónger inne hód tse vange zunt. De klone darve langs d’r wèg sjtoa. En kiekke. Iech hof dat ze ’t noakiekke hant.’
Went d’r tsóg langs is, junt de lü voet. De sjtroas is werm vuur ’t verkier.
Midde óp e krütspunt likt e plais-je woa-óp e jroeës sjtandbild sjteet.
Wat hat deë man jedoa um zoeë beeld tse krieje? Of wat hatte nit jedoa?
Heë zitst óp e peëd en dreëgt inne hód.
’t Verkier broest langs.
Jinne winkt.
oktober I
Wien
’t Is sjtil hingenum in d’r jaad. D’r sjatte is keul. De zon wermt oane tse losse sjwese. De bleer van d’r flieder krolle ziech. De reng weëde jeel. Wil jäos sjrieve ing ‘v’ in de loeët. Ze losse ziech hure. De sjwalbere zunt al voet.
De natoer sjtrekt ziech noa ’t joa, sjtrekt ziech noa ’t kómme.
De sjier deed zie werk. Tek valle. D’r jeróch in de loeët endert ziech. De droeve zunt uvverrief. Ze rüche al jet noa wien.
Iech laaf miech an de rouw. Jinne deë vroagt, wat biste an ’t doeë? Of nog sjlimmer, deë zeët dat mótste zoeë doeë.
De tsiet is an miech.
Jinne deë vroagt, wie lang mótste nog? Of deë dat nit vroagt, mar deë dat ejentliech zeët, wie lang mótste nog. Deë dat ejentliech uvver ziechzelver zeët. Deë nit weest wat e hat. Deë ’t nog mós krieje. Wie döks zal e dat nog mósse vroage?
Nit an miech.
Nit hei in d’r jaad.
Óngerweëgs in d’r herfs.
Óngerweëgs wie de jöas, de sjwalbere.
Óngerweëgs wie de tek, de fliederbleer, de droeve.
En d’r wien sjenk iech i vuur derjinnieje deë zeët, vier zunt óngerweëgs.
oktober II
Heem
D’r Pukkie kwispellet mit d’r sjtats. Heë vräuet ziech. Iech koam oes jen sjoeël. De mam zoos an d’r dusj. Vuur heur sjtong ing tas kaffieë. Óp e sjuttelsje loge printjer. ‘Mam iech jon an duur sjpieële.’
Ze laachet. D’r Pukkie bletsjet. Heë wool mit. Iech sjtoog e printje in d’r mónk.
‘Num nog ee mit vuur an duur,’ zaat de mam.
Iech hauw d’r mónk haof vol. E paar krummele zose an d’r mónk.
‘’t Is jód, mam. Bis dierek Pukkie. Da sjpieël iech mit diech.’
’t Hunke joenket jet. An duur loge heuf bleer. Vier sjpieëlete dermit bis ’t tsiet woar um eri tse joa.
Um noa heem tse joa.
Woa ze heem woare.
Woa iech heem woar.
Uvver de sjtroas sjneurt e kink. De mam is óp d’r televies. Jenauw wie jister óp d’r televies. En mörje werm.
’t Flüstert sjtil: ‘Dag mam.’
‘Dat hat de mam jehoeëd,’ zeët de tant.
Ze bringt ’t kink noa bed. Óp d’r televies vertselt inne man, dat de mam oeëts werm noa heem jeet. Da hat ze vöal jeld. Da zunt ze heem jeluklieg.
’t Kink sjlieft i. E tröansje óp e bakke. De mam is wied voet. Wieër wie ’t sjerm van d’r televies.
Vuur iech sjloffe jong, sjpieëlet iech mit d’r Pukkie. I bed drieënet iech miech in de dekke.
De mam woar kótbij. Kótbij wie de printjer. Kótbij wie d’r Pukkie. Kótbij wie heem.
oktober III
Naas
Pabo-sjtoedente vinge dat d’r dialek nit in de sjoeël heem hüet. Vuur de sjproach van ’t jeveul is jing plaatsj. Waal vuur de sjproach van ’t versjtank. ’t Jeveul is oes-jesjpieëld. ’t Sjteet óppen sjtroas. An duur darf nog jesjpieëld weëde. Binne in de sjoeël sjprikt ’t versjtank. Weëd va kinger Citomobiele jemaad. Oes-jerechend Pabosjtoedente die zoeng probleme hant mit rechene, sjprèche dikke wöad woamit ze de köp van de tsiedónke hoale. Dialek is e jevoar vuur kinger! Iech dink dat zie e jroeëser jevoar zunt, umdat zie de dure en vinstere van de sjoeël sjlisse vuur wat d’r miensj bis miensj maat: ’t jeveul.
Voet leëve.
D’r Pedro Rademacher, columnist van d’r Limburger, wool Streektaalfunctionaris weëde. Heë hat hats vuur Limburg. Mar hats tselt nit. En ’t versjtank van inne journalist is tse winnieg. Heë mós jesjtoedeerd han. Dat tselt. En dat hat d’r Pedro nit.
Voet jeveul.
I Remung viert óp inne zamsdieg Veldeke fes. Ze besjtunt 80 joar. ’t Weëd vöal Hollendsj jekald durch jesjtoedeerde lü. ’t Jeet uvver dialek. Jans wiechtieg uvver dialek. Óch durch d’r sjriever van d’r column, d’r Battraaf.
Voet Battraaf.
Óp deë zamsdieg fiets iech durch Limburg. ’t Reënt aaf en tsouw. Bij e sjtóplit kunt inne fietser neëver miech sjtoa.
Heë zeët: ‘Ouch naat?’
Iech knik: ‘Joa, iech bin óch naas.’
D’r fietser laacht.
‘Mar ich bin geine nate.’
Iech mós óch laache. ’t Lit sjpringt óp jreun. Naas fietse vier wieër, oane ziech inne nase tse veule. Limburjere óngeree óppen sjtroas. Vier versjtunt ós.
I Remung zitse ze drüeg. Ze zunt nit naas. Zouw doa jinne nase tusje zitse? Jiddenfals, ze versjtunt ziech. Limburjere óngeree. Flaich kalle ze doarum Hollendsj. Zicher in de klas jezèse bij inne Pabosjtoedent.
Óp d’r fiets durch Limburg.
Vol leëve.
Vol jeveul.
Vol Battraaf.
Zoeë vier iech mie fes.
oktober IV
Berouw
Iech hauw sjtiekem d’r fiets jepakt van mie auwer broor. Deë hauw inne fiets mit drei versjnellinge, Sturmey Archer. Iech hauw inne fiets oane versjnellinge. Óp deë fiets va mie broor kankste jans hel vare. Heller wie óp d’r mienne. En dat dong iech jeer. Vuural in de tsiet van d’r Tour de France. Iech woar al e paar moal d’r blok rónk de kirch jevare. Ummer heller. Bis iech oes ing drieën vloog. Teëje d’r sjtoeprank. Pratsj doa loog iech. De knei kapot. Wie d’r pap miech heem jodium dróp dong, vloog iech bauw de loeët i.
D’r pap zaat doe: ‘Blief óch van deë fiets aaf. Mar weë nit hure wil, mós veule. Berouw komt naar de zonde.’
Dat hoeët iech doe vuur de ieëtsjte moal. Um ierlieg tse zieë han iech ’t doanoa nog dökser jehoeëd. Of óch waal ins jezaad. De letste kier woar dat pas jeleie. Mit vöal tamtam woeët d’r betste Limburjer jezoeëd.
En wie ’t inne jesjefsman woeët, zaat me ópins: ‘je kunt geen appelen met peren vergelijken.’
Hauw dat da ieëder jedoa. Noen zitste vier mit de jebakke biere.
Wat hat uur jroeëse künsler tse kót jedoa. Die kanste toch nit verjelieche mit inne ‘kruidenier’.
Of is ’t richtieg, dat heë d’r wiechtiegste Limburjer is woeëde?
‘t Vólk kriet d’r könnik deë ’t verdeent.
Zoeë wie de Amerikane hönne president krient.
D’r man deë de welt umwuult um d’r klauwer van d’r öal tse vinge.
D’r president deë mit e kanon óp ing vlei sjuust.
Alling is nit tse hoffe, dat de vleie hü of daag mit atoom tseruk sjisse. Da mósse vier d’r jesjefsman sjikke um ós tse besjutse. Vruier dónge vier dat mit keëtse aasjtèche. E sjun sjpel.
Noen mit ‘aanbiedingen’ van e jroeës jesjef.
Durchjesjtaoche kaat.
oktober V
Oeskiek
Vier hant ing nui woeënóng,’ klónk ’t durch d’r tellefong.
‘Ing nui woeënóng? En uur hauwt zoeënne sjunne oeskiek.’
‘Joa, mar noen hant vier inne balkon. Doa kanne vier sjun an duur zitse. En inne oeskiek is in d’r bejin sjun. Doa wenste aa.’
‘Doe meens, doa biste flot óp oes-jekiekt,’ zaat de sjtim an de ing zie.
‘Dat wille vier óch nit alwerm zage. Went uur wilt kómme, da huur iech ‘t wal.’
‘Iech dink went iech jet wil zieë, mós iech kómme went ’t sjun weer is.’
‘Dat is jód. Da kanne vier óp d’r balkon zitse.’
D’r tellefong weëd aafjeduit.
In de tsiedónk sjteet, dat ’t de kómmende tsiet sjleet weer zal zieë. ‘Ook de weersvoorspelling op langere termijn. Is niet gunstig.’
Óp d’r radio zingt ing sjtim.
E lidje va joare jeleie klinkt durch ’t tsimmer.
Nog eëve werm.
D’r herfsreën sjleet teëje de roete.
Inne oeskiek va joare.
E leëvelang va jenisse.
Óp d’r dusj likt e bóch.
Um werm tse leëze.
In inne jemuutlieje sjtool.
Noeëts durchjezèse.
Mieë wie balkon.
Noeëts oes-jekiekt.
november I
Rèste
‘Walnoten’ sjteet óp e jroeës sjtuk kartong jesjrève, ‘1 euro’.
Langs d’r wèg óp e dusje sjteet e kling kis-je mit tüte. Bis an d’r rank jevöld mit walneus. In e pötje ligke jet munte. Iech werp inne euro drin en pak miech ing tuut. D’r jesjmak va Tsinterkloas preuf iech al. Mar ieëtsj mósse de neus drüeje en da kanne ze jeknakt weëde, went d’r tsinterkloas wirklieg doa is.
Iech sjtieg werm óp d’r fiets en kiek noa ’t hoes. Hinger de jardieng beweëgt ziech nüks. ’t Jeld is in ’t pötje zicher. Jenauw wie de neus in de heng van inne deë ziech wie e kink vräut óp tsinterkloas.
An de uvverzie van d’r wèg lofe lü. Ing vrauw dreëgt e jraafsjtuk. Ze junt noa d’r kirkhof. E kink huppelt mit. ’t Sjpieëlt mit e sjpüeks-je. Zicher óppen sjoeël jemaad vuur Halloween. ’t Kiekt um.
‘Kóm opa,’ ruft ‘t.
D’r opa laacht.
Ze junt noa d’r kirkhof woa lü rèste.
Ziech rèste.
Iech vaar wieër.
Um mui tse weëde en oes tse rèste.
Um ’t jraaf va mieng eldere tse bezukke.
Vier hant viejüelsjer dróp jezatsd in e mengelsje.
’t Is jód um d’r winkter mit durch tse kómme
Um oes tse rèste.
november II
Lampepoal
‘Het zal een grijze zondag worden,’ zaat de vrauw van ’t weer.
Maar waarschijnlijk wel droog of een beetje lichte motregen,’ um het jrauw oes ’t jries tse hole.
’t Woeëd inne zondieg van nit tse lang an duur. Oeswinge en werm eri. Inne blok hoots óp ’t vuur en binne ziech werme. De bleer losse d’r herfs los. ’t Hat dis wèch jevrore. Vuur ’t ieëtsjt woeëde autoroete jekratst. St.Maarten d’r ieëtsjte herfshillieje kunt kótterbij. Heë veult d’r hese oam in d’r nak van d’r Tsinterkloas deë uvverlofe weëd durch d’r Krisman. In Valkenburg hange al de sjtere an de lampepöal. Lü mósse mit vöal en döks kómme. De Fluwelengrot mós kaihel verkoat weëde. D’r Martien bliet jraad oes d’r jrif. Hüekstens batterije en lempsjer vuur de lampion. Mar vuur de res bliet ’t poer. Ing duudlieje durch joare jezeënde jesjiechte mit vlammend vuur. Ainfache lidjer en wegkemender vuur de kinger.
Hoffentlieg is d’r nieëkste zóndieg kloar.
Mit ing zon die ónger jeet in ’t weste.
Inne hoave mond in ’t oste.
D’r duuster deë lanksaam de lampionne lieët sjienge.
En de sjtere die hönne eje wèg junt.
Orion is óngerweëgs.
De welt kan ’t zieë.
Oane lampepöal.
november III
't jieëft 't
’t jieëft ‘t.
d’r dondersjlaag bij kloare himmel.
de wólk nit jezieë.
ing sjoel joesjt neer.
’t kan plötslieg zoeë zieë.
de wöad kwiet.
mit sjtomheet jesjlage.
plötslieg sjtil.
d’r weëg jeet wieër.
de sjong passe nog.
mar ónjepoetst.
d’r jlans is voet.
’t jieëft ‘t
nit voet
november IV
Sjtimme
De trappe noa de sjoeël zunt jliesjetieg.
De broeng herfsbleer plekke vas óp de tritte.
De vrauw hilt ziech jód vas an ’t jelender.
De sjoeël va vruier is noen e sjüeltje.
’t Hü is klinger wie de erinneróng. Doe woar inne trit inne jroeëse sjrit.
Ze leuft mit kling sjtepjer noa de sjoeël tseruk um tse joa sjtimme.
Tusje de tek van de beum kiekt ze de lokale eri.
Ing juffrauw leuft langs benks-jer. Kinger zitse jeboage. Ze sjrieve.
E kink jaapt.
Effe bliet de vrauw sjtoa. Ze wermt ziech an ’t jeveul van de kingertsiet.
Óp d’r sjpieëlplai is ‘t sjtil. I jedanke sjneurt ze nog ins rónk.
Mit flieëtjer en sjtriks-jer in ’t hoar. Kingersjtep leëvensjroeës.
De welt ainfach sjun. Sjun vuur jidderinne. Doavuur wil ze sjtimme.
Tseruk noa heem, jeet ze werm de trap eróp. Inne sjrit is e paar tritte.
’t Verlange noa ing jeluklieje welt is leëvensjroeës.
Doavuur hat ze jeweëld.
detsember I
D’r Sjwatse Piet
D'r wink wingt durch de beum. In de klas zinge kinger ‘hoort wie klopt daar kinderen’. Mar doa hat jinne jeklopt.
Óch ‘de maan schijnt door de bomen’ óp kloarem daag.
Of ‘o kom maar eens kijken, wat ik in mijn schoentje vind’. De kinger hant allenäu de sjong aa. Jinne leuft óp de zukke.
Zoeë weëd ’t sjpel jesjpieëlt. ’t Jeet nit um de logica, ’t jeet um e deel tse zieë van de tsiet. ’t Is noen de tsiet va vrug duuster-weëde. Dat is sjpannend.
De lang oavende werpe inne sjatte uvver d’r daag. ’t Kriet e jezich. ’t Sjwatse jezich van d’r Piet en ’t kloare-monde-jezich van d’r Tsinterkloas.
Of me ze ziet of huurt, ’t maat allenäu nüks oes. Ze zunt doa. I lidjer, peksjer, sjträue, sjong.
Sjun dat uur doa zut Sjwatse Piet en Tsinterkloas.
‘Sinterklaasje kom maar binnen met je knecht.’
Vier vräue ós.
En d’r rozza Piet of d’r reënboag Piet darve pas eri mit de klone.
Wen ’t vasteloavend is.
detsember II
Krisbeum
Krisbeum óp anhengere. Krisbeum in d’r kófferbak. Krisbeum óp de hingerbank. Krisbeum óp ’t daach.
Auto’s, tractore, vrachweëns jelane mit krisbeum broeze va plaatsj noa plaatsj.
Sjilder mit ‘Kerstboom te koop’ sjtunt bij tanksjations, boerehöaf, jeweun hoezer, supermarkte, blomme-jesjefter.
’t Is d’r zamsdieg vuur d’r tswaide advent.
An d’r i-jank van e dörp zetse manslü inne jroeëse krisboom óp. Ze hant sjpas. E sjtuk wieër sjteet e sjild: ‘Welkom in ’t riek van de ülle.’ D’r krisboom vuur d’r bejin van d’r winkter en d’r vasteloavend vuur d’r sjloes.
I Wittem hingt neëver de kapel van d’r Gerardus e dóch woa mit jroeëse lettere óp sjteet jesjrève, ‘VUURWERK’.
’t Is mar tse hoffe dat nit inne ziech verjèst in de duur en óp de verkierde plaatsj ing keëts aasjtècht. Da vleie de zemplieje braaf kirch-jenger wie engele durch de loeët. Noen is dat in de kris-tsiet noeëts voet inne engel tse zieë. En doabij broechste noa ’t lande nit mieë de sjöafjer tse tselle um i sjlof tse kómme. Misjien óch ing maneer um d’r winkter durch tse kómme.
Iech weël nit vuur zoenne winktersjlof. Jef miech mar die manslü in ’t dörp mit d’r jroeëse krisboom. Wen iech ’t jód jezieë han, hauwe ze óch e kling jleës-je i jen heng.
detsember III
Krisman
An mennieje jieëvel hingt inne krisman. Wille eri of hant ze hem eroes jewórpe?
Heë hilt ziech vas an ing koad.
Woarum hilt deë ziech vas? Heë kan doch vleie. Of kanne dat alling in zieng sjliet mit de rendere?
Weë kan ’t zage?
Bij ‘t kriskinke is ‘t duudlieg. Dat kunt mit de engele en me vingt ‘t nit nüedieg dat me ’t ziet.
Waal wat ’t deed. Vräud bringe en va vrid zinge.
’t Weëd nit mit de krismes ópjehange. ’t Weëd jebore.
In ing sjtil naat, jans ainfach sjtil.
Da klinkt e sjloflidje vuur e kink, oane jingle bells.
Zóndieg sjtèche vier de dreide keëts aa.
In d’r jaad likt d’r krisboom. Deë waad óp de krismes, noa de veerde keëts.
Óppen sjoeël vroagt ‘t Désirée: ‘Viere ze uvveral krismes?’
‘Joa,’ zeët de juffrouw.
‘Óch i Afrika?’
‘Joa.’
’Mar doa zunt ze toch erm.’
De juffrouw dinkt effe noa.
‘Um krismes tse viere, haste nit vöal nüedieg.
Jraad nit vöal nüedieg.’
Vuurdat de kinger noa heem junt zingt de juffrouw mit ze, ‘hoe leit ’t kindeke.’
An d’r jieëvel jeet d’r krisman in d’r wink óp en neer.
Hod diech mar jód vas. ’t Doert nog effe bis hillieje oavend. risbeum
detsember IV
Kindeke
Bij de krib in d’r jank van de sjoeël sjteet ’t Nienke. E kink oes groep 1. ’t Hilt de heng jevauwe vuur ziech en zingt ‘hoe leit dit kindeke’.
’t Is sjtil in d’r jank, alling die kingersjtim.
Midde óp d’r daag.
Jinne verreurt ziech.
Bis ’t lidje oes is.
Óp de buun in ’t tejater sjteet inne artiest. De lü laache en klatsje. Ópins zingt heë a capella ‘hoe leit dit kindeke’.
De lü weëde sjtil, müs-jenssjtil.
E paar rejele zingt heë.
Da waad heë.
Ing vrauw óp de ieëtsjte rij ruft: ‘Wieër joa.’
D’r artiest sjtaart noa d’r zaal. Da pakt heë ing viejoeël en vingt aa tse sjpille.
Midde in d’r zommer.
De lü sjtare noa de buun.
In e tsimmer sjteet inne krisboom. D’r tellefóng jeet. An de anger zie klinkt ing sjtim, ing jebraoche sjtim. ’t Is nit jód mit zieng doater.
Bij d’r krisboom is ’t sjtil, doeëdsjtil.
Alling sjtare.
Midde in d’r winkter.
Vuur d’r tellefóng weëd ópjelaad klinkt durch ’t tsimmer ‘hoe leit dit kindeke’.
Ing rejel.
detsember V
Poeffele
Óp d’r maat sjteet inne poeffelkroam. Ing vrauw sjteet d’r hinger.
‘Oliebollen,’ ruft ze.
‘t Is ing Hollendsje.
‘Jef miech mar vunnef poeffele,’ zeët inne man. ‘Vijf oudbollige oliebollen,’ laacht heë.
De vrauw zeët nüks.
‘Dat sjtong toch in de tsiedónk. Limburgse poeffele zunt sjleët.’
De vrauw jieëft hem de tuut mit poeffele.
‘Mar vuur ing jouw roetsj zunt ze vuur miech jód jenóg,’ zeët d’r man.
De vrauw laacht. ‘Een goede roets.’
Óch ezoeë.’
D’r man leuft wieër. ’t Oadjoar waad óp hem. ‘Oudbollig’ noa e nui joar mit frisje poeffele.
‘De betste wunsje,’ zeëte in ’t verbij joa teëje inne man en ing vrauw.
‘Ing jouw jezóndheet,’ zage die tseruk.
Heë huft de tuut mit poeffele óp.
‘Hei zal iech nit krank va weëde.’
Heem ligke e paar brivve in de brivvebus. Inne brif is va Veldeke. Ze hant krach óngeree. D’r inne besjuldiegt d’r angere van ‘oudbolligheid.’
‘Nit alling de poeffele, óch al Veldeke,’ laacht heë. ‘Woa mós dat hin mit Limburg?’ Flot mate d’r brif tsouw. In d’r angere zitst inne ‘boekenbon.’ Heë lekt ‘m óp d’r dusj. Wente de tsiedónk ópsjleet leëste dat inne columnist van d’r Limburger óphüet. D’r Pedro Rademacher. Heë zal e bóch oes-jeëve. D’r man kiekt noa d’r boekenbon. Jinne ‘oudbollige’ sjloes van ’t joar.
Óp noa e frisj joar.
Mit poeffele en e nui bóch.
Heë vräut ziech.
Vóspad
Durch e veld leuft e vóspad.
Op inne poal hingt e sjild:
Verboden toegang.
D'r boer hat dat joare jeleie doa noa jen eëd i-jehouwe.
't Is zie land, mar 't sjtuurt hem nit, dat de lü druvver lofe.
Jiddes vrugjoar plógt d'r boer 't weëgs-je,
zoeëwie ze 't neume werm um.
Nit zoeë zier um de lü tse tsenke,
mar mieë umdat 't plógge da flotter jeet.
Evver vuurdat 't koar jezieënd weëd,
hant de lü de voere werm plat jetroane.
Durch tse lofe maat jidderinne
óp zieng maneer 't weëgs-je.
Jiddesmoal angesj en trotsdeem 't zelfde.
Zoeë mar inne wèg.
Ing voer vuur lü en in de angere jedijt 't koar.
Aan de horizon wase ze inee.
Zoeë mar inne wèg.
september I
Vóssjrit
In de mörje-sjtilte klinkt inne vóssjrit durch de sjtroas.
Bauw jiddere werkdaag deë inne sjrit.
Jraad vuur ’t ópsjtoa, d’r sjrit zieë oane tse kiekke.
’t Hure is jenóg.
D’r daag vingt aa.
De nui bilder wade.
Dienne sjrit leuft ze in d’r daag.
Oane tse zieë.
Mar wie sjtil óch, jenóg um ze tse hure.
Tse hure is jenóg.
Dat zaat d’r moezzieker. Iech hof dat iech nit doof weëd.
Wat iech huur, dat zien iech.
Doa kan iech miech jet bij vuursjtelle. Wat iech zien, dat huur iech nit.
Gelukkig zijn degene die niet zien en toch geloven.
Jeleuve in d’r nuie daag.
Jeluklieg die hure, die jeleuve wat ze zient.
september II
Joarmaat
In ‘t dörp is joarmaat. Weë mar jet inee kan friekkele hat inne kroam. Va pupjer bis kingersjteultjer.
Sjilderije, èsjbek en vöal tswaidehangskroam. Óp inne kiosk sjpilt de fanfaar en lü zitse an lang duzje. Ze èse en drinke ziech jet. ’t Is sjun weer. Va wieë en zieë kómme de lü kiekke. ’t Weëd jód verkoad. ’t Jeld jeet noa inne jouwe tswek. Óp e jroeës sjild sjteet jesjrève: vuur de kirch en de erm lü. Tswai manslü sjtunt bij ’t sjild. Inne wiest derhin.
‘Went dat mar jód jeet,’ zeët inne van de manslü.
‘D’r pastoer heesjt nit Joep,’ zeët d’r angere.
‘Al heesjte Frens, da kanne nog nit doge,’ zeët d’r angere.
De manslü sjwieje. Inne van ’t kirchbesjtuur leuft verbij. Heë jeet noa inne kroam in inne ek van d’r plai. Ing vrauw hat dusjdekkens jemaad mit jroeëse krütser dróp. Ze hilt jraad ing dusjdekke vuur heur brós en danst.
‘Dat jehüet ziech nit,’ zeët d’r man van ’t kirchbesjtuur.
‘Wat jehüet ziech nit,’ vroagt de vrauw.
‘Ing vrauwperzoeën aafjemoald hinger ’t krüts.’
‘Mós ze da óp ’t krüts?’
‘Dat jaar nit.’
De vrauw lieët de dusjdekke zakke.
‘Hüet ins betste meneer. D’r Jezus hat ’t krüts jedrage en ’t an ós jejeëve um ’t óch tse drage.’
‘Joa, mar nit óp de brós.’
‘Wen iech jet drage wil, mós iech ’t miech aadoeë.’
‘Voet dermit, dat hei is jinne kroam vuur de kirch.’
‘Ao, iech darf ’t krüts nit drage. Iech mós ’t oesdoeë? En uur mar kiekke wie iech miech oesdon. De oge zalle üch oes d’r kop valle. Inne faine heer zut uur.’
D’r kirchbesjtuurder leuft wieër. De vrauw ruft hem nog ins noa.
‘Inne faine heer zut uur. Wat heer! Krüts…heer!’
september III
Zeef
Mit jroeëse sjnelheet vieërt-e uvver d’r autoweëg. ’t Sjild: welkom in Limburg ziete kóm. Heë hat ’t wal jeleëze. Went doa in ’t Limburgs jet jesjtange hauw, zoeëjet wie: ‘Sjun datste i Limburg bis’, da hauwe inne vertaler mósse zukke. Wie heë noen óch jedoa hat.
Heë bedaat ziech ing jesjiechte in ’t Hollendsj en zoeët ziech inne sjriever deë ’t dórf vertale. Uvverbringe zoeëwie ziech dat in jód plat jehüet jezaad tse weëde.
Dat is de jroeëse rol, die vuur d’r Limburger blieft: wie zeëste of sjriefste dat.
De sjrievere zunt ‘uvverbringere’, woeëde.
Ós sjpillere figurante.
De jroeëse rolle zunt vuur ‘de Limburgers, die naam maakten in het westen van het land’.
Ao waad, d’r titelsong is waal orgineel Limburgs. De jonge va: ’t is ’n kwestie van geduld, dat heel Holland Limburgs lult (wat ing ‘Limburgse’ zin), hant ’t jesjrève. Dat ving iech zieër jód, da kan iech noa de titelsong, wieër zappe. En wade óp ‘’t moment dat Limburgers’ hön eje jesjiechte sjpieële en ópneëme.
Vier hant toch jing soap (Limb. zeef) nüedieg um troane in de oge tse krieje.
Vier sjtunt nit tse wade óp d’r Hollendsje pulp deë al joare lang uvver ós oes-jejoesjd weëd en dem nog mit ós klanke tse verzieë.
900.000 euro woava 300.000 euro oes de tèsj va Limburg um ós sjproach leëvend tse haode.
Hant vier doa ing Hollendsje jesjiechte vuur nüedieg?
Bring dat mar ins uvver!
september IV
Hód
Inne óptsóg trukt durch de sjtroas.
D’r televies, d’r radio, de tsiedónk zunt derbij.
Lü va wieë en zieë kómme kiekke.
In alle Herjodsvrugde sjtunt ze jerijd. Mit hud, sjalle, sjtübjer, sjirm. Ze zinge, laache, winke.
D’r tsóg jeet verbij.
Moezziek, peëd, koetsje. De zon sjiengt. Hei en doa vilt e blad van de beum.
’t Is d’r dreide deesdieg va september. D’r daag va de hud.
Iech bin jek óp óptsug. Jek óp klone die de lü wille vermaache.
Iech bin nit jek óp klone, die alling mar vuur eje vermaach verbij lofe. En de lü an de zie wille losse jeleule, dat ze ’t vuur hön dunt.
Van die klone jeet miech d’r hód hoeëg. An die klone wil iech zage: ‘Waad bis d’r november. Da trukt werm inne ópstóg verbij. De lü an de zie junt sjtimme. Ze losse wal ins zieë, dat ze nit ónger inne hód tse vange zunt. De klone darve langs d’r wèg sjtoa. En kiekke. Iech hof dat ze ’t noakiekke hant.’
Went d’r tsóg langs is, junt de lü voet. De sjtroas is werm vuur ’t verkier.
Midde óp e krütspunt likt e plais-je woa-óp e jroeës sjtandbild sjteet.
Wat hat deë man jedoa um zoeë beeld tse krieje? Of wat hatte nit jedoa?
Heë zitst óp e peëd en dreëgt inne hód.
’t Verkier broest langs.
Jinne winkt.
oktober I
Wien
’t Is sjtil hingenum in d’r jaad. D’r sjatte is keul. De zon wermt oane tse losse sjwese. De bleer van d’r flieder krolle ziech. De reng weëde jeel. Wil jäos sjrieve ing ‘v’ in de loeët. Ze losse ziech hure. De sjwalbere zunt al voet.
De natoer sjtrekt ziech noa ’t joa, sjtrekt ziech noa ’t kómme.
De sjier deed zie werk. Tek valle. D’r jeróch in de loeët endert ziech. De droeve zunt uvverrief. Ze rüche al jet noa wien.
Iech laaf miech an de rouw. Jinne deë vroagt, wat biste an ’t doeë? Of nog sjlimmer, deë zeët dat mótste zoeë doeë.
De tsiet is an miech.
Jinne deë vroagt, wie lang mótste nog? Of deë dat nit vroagt, mar deë dat ejentliech zeët, wie lang mótste nog. Deë dat ejentliech uvver ziechzelver zeët. Deë nit weest wat e hat. Deë ’t nog mós krieje. Wie döks zal e dat nog mósse vroage?
Nit an miech.
Nit hei in d’r jaad.
Óngerweëgs in d’r herfs.
Óngerweëgs wie de jöas, de sjwalbere.
Óngerweëgs wie de tek, de fliederbleer, de droeve.
En d’r wien sjenk iech i vuur derjinnieje deë zeët, vier zunt óngerweëgs.
oktober II
Heem
D’r Pukkie kwispellet mit d’r sjtats. Heë vräuet ziech. Iech koam oes jen sjoeël. De mam zoos an d’r dusj. Vuur heur sjtong ing tas kaffieë. Óp e sjuttelsje loge printjer. ‘Mam iech jon an duur sjpieële.’
Ze laachet. D’r Pukkie bletsjet. Heë wool mit. Iech sjtoog e printje in d’r mónk.
‘Num nog ee mit vuur an duur,’ zaat de mam.
Iech hauw d’r mónk haof vol. E paar krummele zose an d’r mónk.
‘’t Is jód, mam. Bis dierek Pukkie. Da sjpieël iech mit diech.’
’t Hunke joenket jet. An duur loge heuf bleer. Vier sjpieëlete dermit bis ’t tsiet woar um eri tse joa.
Um noa heem tse joa.
Woa ze heem woare.
Woa iech heem woar.
Uvver de sjtroas sjneurt e kink. De mam is óp d’r televies. Jenauw wie jister óp d’r televies. En mörje werm.
’t Flüstert sjtil: ‘Dag mam.’
‘Dat hat de mam jehoeëd,’ zeët de tant.
Ze bringt ’t kink noa bed. Óp d’r televies vertselt inne man, dat de mam oeëts werm noa heem jeet. Da hat ze vöal jeld. Da zunt ze heem jeluklieg.
’t Kink sjlieft i. E tröansje óp e bakke. De mam is wied voet. Wieër wie ’t sjerm van d’r televies.
Vuur iech sjloffe jong, sjpieëlet iech mit d’r Pukkie. I bed drieënet iech miech in de dekke.
De mam woar kótbij. Kótbij wie de printjer. Kótbij wie d’r Pukkie. Kótbij wie heem.
oktober III
Naas
Pabo-sjtoedente vinge dat d’r dialek nit in de sjoeël heem hüet. Vuur de sjproach van ’t jeveul is jing plaatsj. Waal vuur de sjproach van ’t versjtank. ’t Jeveul is oes-jesjpieëld. ’t Sjteet óppen sjtroas. An duur darf nog jesjpieëld weëde. Binne in de sjoeël sjprikt ’t versjtank. Weëd va kinger Citomobiele jemaad. Oes-jerechend Pabosjtoedente die zoeng probleme hant mit rechene, sjprèche dikke wöad woamit ze de köp van de tsiedónke hoale. Dialek is e jevoar vuur kinger! Iech dink dat zie e jroeëser jevoar zunt, umdat zie de dure en vinstere van de sjoeël sjlisse vuur wat d’r miensj bis miensj maat: ’t jeveul.
Voet leëve.
D’r Pedro Rademacher, columnist van d’r Limburger, wool Streektaalfunctionaris weëde. Heë hat hats vuur Limburg. Mar hats tselt nit. En ’t versjtank van inne journalist is tse winnieg. Heë mós jesjtoedeerd han. Dat tselt. En dat hat d’r Pedro nit.
Voet jeveul.
I Remung viert óp inne zamsdieg Veldeke fes. Ze besjtunt 80 joar. ’t Weëd vöal Hollendsj jekald durch jesjtoedeerde lü. ’t Jeet uvver dialek. Jans wiechtieg uvver dialek. Óch durch d’r sjriever van d’r column, d’r Battraaf.
Voet Battraaf.
Óp deë zamsdieg fiets iech durch Limburg. ’t Reënt aaf en tsouw. Bij e sjtóplit kunt inne fietser neëver miech sjtoa.
Heë zeët: ‘Ouch naat?’
Iech knik: ‘Joa, iech bin óch naas.’
D’r fietser laacht.
‘Mar ich bin geine nate.’
Iech mós óch laache. ’t Lit sjpringt óp jreun. Naas fietse vier wieër, oane ziech inne nase tse veule. Limburjere óngeree óppen sjtroas. Vier versjtunt ós.
I Remung zitse ze drüeg. Ze zunt nit naas. Zouw doa jinne nase tusje zitse? Jiddenfals, ze versjtunt ziech. Limburjere óngeree. Flaich kalle ze doarum Hollendsj. Zicher in de klas jezèse bij inne Pabosjtoedent.
Óp d’r fiets durch Limburg.
Vol leëve.
Vol jeveul.
Vol Battraaf.
Zoeë vier iech mie fes.
oktober IV
Berouw
Iech hauw sjtiekem d’r fiets jepakt van mie auwer broor. Deë hauw inne fiets mit drei versjnellinge, Sturmey Archer. Iech hauw inne fiets oane versjnellinge. Óp deë fiets va mie broor kankste jans hel vare. Heller wie óp d’r mienne. En dat dong iech jeer. Vuural in de tsiet van d’r Tour de France. Iech woar al e paar moal d’r blok rónk de kirch jevare. Ummer heller. Bis iech oes ing drieën vloog. Teëje d’r sjtoeprank. Pratsj doa loog iech. De knei kapot. Wie d’r pap miech heem jodium dróp dong, vloog iech bauw de loeët i.
D’r pap zaat doe: ‘Blief óch van deë fiets aaf. Mar weë nit hure wil, mós veule. Berouw komt naar de zonde.’
Dat hoeët iech doe vuur de ieëtsjte moal. Um ierlieg tse zieë han iech ’t doanoa nog dökser jehoeëd. Of óch waal ins jezaad. De letste kier woar dat pas jeleie. Mit vöal tamtam woeët d’r betste Limburjer jezoeëd.
En wie ’t inne jesjefsman woeët, zaat me ópins: ‘je kunt geen appelen met peren vergelijken.’
Hauw dat da ieëder jedoa. Noen zitste vier mit de jebakke biere.
Wat hat uur jroeëse künsler tse kót jedoa. Die kanste toch nit verjelieche mit inne ‘kruidenier’.
Of is ’t richtieg, dat heë d’r wiechtiegste Limburjer is woeëde?
‘t Vólk kriet d’r könnik deë ’t verdeent.
Zoeë wie de Amerikane hönne president krient.
D’r man deë de welt umwuult um d’r klauwer van d’r öal tse vinge.
D’r president deë mit e kanon óp ing vlei sjuust.
Alling is nit tse hoffe, dat de vleie hü of daag mit atoom tseruk sjisse. Da mósse vier d’r jesjefsman sjikke um ós tse besjutse. Vruier dónge vier dat mit keëtse aasjtèche. E sjun sjpel.
Noen mit ‘aanbiedingen’ van e jroeës jesjef.
Durchjesjtaoche kaat.
oktober V
Oeskiek
Vier hant ing nui woeënóng,’ klónk ’t durch d’r tellefong.
‘Ing nui woeënóng? En uur hauwt zoeënne sjunne oeskiek.’
‘Joa, mar noen hant vier inne balkon. Doa kanne vier sjun an duur zitse. En inne oeskiek is in d’r bejin sjun. Doa wenste aa.’
‘Doe meens, doa biste flot óp oes-jekiekt,’ zaat de sjtim an de ing zie.
‘Dat wille vier óch nit alwerm zage. Went uur wilt kómme, da huur iech ‘t wal.’
‘Iech dink went iech jet wil zieë, mós iech kómme went ’t sjun weer is.’
‘Dat is jód. Da kanne vier óp d’r balkon zitse.’
D’r tellefong weëd aafjeduit.
In de tsiedónk sjteet, dat ’t de kómmende tsiet sjleet weer zal zieë. ‘Ook de weersvoorspelling op langere termijn. Is niet gunstig.’
Óp d’r radio zingt ing sjtim.
E lidje va joare jeleie klinkt durch ’t tsimmer.
Nog eëve werm.
D’r herfsreën sjleet teëje de roete.
Inne oeskiek va joare.
E leëvelang va jenisse.
Óp d’r dusj likt e bóch.
Um werm tse leëze.
In inne jemuutlieje sjtool.
Noeëts durchjezèse.
Mieë wie balkon.
Noeëts oes-jekiekt.
november I
Rèste
‘Walnoten’ sjteet óp e jroeës sjtuk kartong jesjrève, ‘1 euro’.
Langs d’r wèg óp e dusje sjteet e kling kis-je mit tüte. Bis an d’r rank jevöld mit walneus. In e pötje ligke jet munte. Iech werp inne euro drin en pak miech ing tuut. D’r jesjmak va Tsinterkloas preuf iech al. Mar ieëtsj mósse de neus drüeje en da kanne ze jeknakt weëde, went d’r tsinterkloas wirklieg doa is.
Iech sjtieg werm óp d’r fiets en kiek noa ’t hoes. Hinger de jardieng beweëgt ziech nüks. ’t Jeld is in ’t pötje zicher. Jenauw wie de neus in de heng van inne deë ziech wie e kink vräut óp tsinterkloas.
An de uvverzie van d’r wèg lofe lü. Ing vrauw dreëgt e jraafsjtuk. Ze junt noa d’r kirkhof. E kink huppelt mit. ’t Sjpieëlt mit e sjpüeks-je. Zicher óppen sjoeël jemaad vuur Halloween. ’t Kiekt um.
‘Kóm opa,’ ruft ‘t.
D’r opa laacht.
Ze junt noa d’r kirkhof woa lü rèste.
Ziech rèste.
Iech vaar wieër.
Um mui tse weëde en oes tse rèste.
Um ’t jraaf va mieng eldere tse bezukke.
Vier hant viejüelsjer dróp jezatsd in e mengelsje.
’t Is jód um d’r winkter mit durch tse kómme
Um oes tse rèste.
november II
Lampepoal
‘Het zal een grijze zondag worden,’ zaat de vrauw van ’t weer.
Maar waarschijnlijk wel droog of een beetje lichte motregen,’ um het jrauw oes ’t jries tse hole.
’t Woeëd inne zondieg van nit tse lang an duur. Oeswinge en werm eri. Inne blok hoots óp ’t vuur en binne ziech werme. De bleer losse d’r herfs los. ’t Hat dis wèch jevrore. Vuur ’t ieëtsjt woeëde autoroete jekratst. St.Maarten d’r ieëtsjte herfshillieje kunt kótterbij. Heë veult d’r hese oam in d’r nak van d’r Tsinterkloas deë uvverlofe weëd durch d’r Krisman. In Valkenburg hange al de sjtere an de lampepöal. Lü mósse mit vöal en döks kómme. De Fluwelengrot mós kaihel verkoat weëde. D’r Martien bliet jraad oes d’r jrif. Hüekstens batterije en lempsjer vuur de lampion. Mar vuur de res bliet ’t poer. Ing duudlieje durch joare jezeënde jesjiechte mit vlammend vuur. Ainfache lidjer en wegkemender vuur de kinger.
Hoffentlieg is d’r nieëkste zóndieg kloar.
Mit ing zon die ónger jeet in ’t weste.
Inne hoave mond in ’t oste.
D’r duuster deë lanksaam de lampionne lieët sjienge.
En de sjtere die hönne eje wèg junt.
Orion is óngerweëgs.
De welt kan ’t zieë.
Oane lampepöal.
november III
't jieëft 't
’t jieëft ‘t.
d’r dondersjlaag bij kloare himmel.
de wólk nit jezieë.
ing sjoel joesjt neer.
’t kan plötslieg zoeë zieë.
de wöad kwiet.
mit sjtomheet jesjlage.
plötslieg sjtil.
d’r weëg jeet wieër.
de sjong passe nog.
mar ónjepoetst.
d’r jlans is voet.
’t jieëft ‘t
nit voet
november IV
Sjtimme
De trappe noa de sjoeël zunt jliesjetieg.
De broeng herfsbleer plekke vas óp de tritte.
De vrauw hilt ziech jód vas an ’t jelender.
De sjoeël va vruier is noen e sjüeltje.
’t Hü is klinger wie de erinneróng. Doe woar inne trit inne jroeëse sjrit.
Ze leuft mit kling sjtepjer noa de sjoeël tseruk um tse joa sjtimme.
Tusje de tek van de beum kiekt ze de lokale eri.
Ing juffrauw leuft langs benks-jer. Kinger zitse jeboage. Ze sjrieve.
E kink jaapt.
Effe bliet de vrauw sjtoa. Ze wermt ziech an ’t jeveul van de kingertsiet.
Óp d’r sjpieëlplai is ‘t sjtil. I jedanke sjneurt ze nog ins rónk.
Mit flieëtjer en sjtriks-jer in ’t hoar. Kingersjtep leëvensjroeës.
De welt ainfach sjun. Sjun vuur jidderinne. Doavuur wil ze sjtimme.
Tseruk noa heem, jeet ze werm de trap eróp. Inne sjrit is e paar tritte.
’t Verlange noa ing jeluklieje welt is leëvensjroeës.
Doavuur hat ze jeweëld.
detsember I
D’r Sjwatse Piet
D'r wink wingt durch de beum. In de klas zinge kinger ‘hoort wie klopt daar kinderen’. Mar doa hat jinne jeklopt.
Óch ‘de maan schijnt door de bomen’ óp kloarem daag.
Of ‘o kom maar eens kijken, wat ik in mijn schoentje vind’. De kinger hant allenäu de sjong aa. Jinne leuft óp de zukke.
Zoeë weëd ’t sjpel jesjpieëlt. ’t Jeet nit um de logica, ’t jeet um e deel tse zieë van de tsiet. ’t Is noen de tsiet va vrug duuster-weëde. Dat is sjpannend.
De lang oavende werpe inne sjatte uvver d’r daag. ’t Kriet e jezich. ’t Sjwatse jezich van d’r Piet en ’t kloare-monde-jezich van d’r Tsinterkloas.
Of me ze ziet of huurt, ’t maat allenäu nüks oes. Ze zunt doa. I lidjer, peksjer, sjträue, sjong.
Sjun dat uur doa zut Sjwatse Piet en Tsinterkloas.
‘Sinterklaasje kom maar binnen met je knecht.’
Vier vräue ós.
En d’r rozza Piet of d’r reënboag Piet darve pas eri mit de klone.
Wen ’t vasteloavend is.
detsember II
Krisbeum
Krisbeum óp anhengere. Krisbeum in d’r kófferbak. Krisbeum óp de hingerbank. Krisbeum óp ’t daach.
Auto’s, tractore, vrachweëns jelane mit krisbeum broeze va plaatsj noa plaatsj.
Sjilder mit ‘Kerstboom te koop’ sjtunt bij tanksjations, boerehöaf, jeweun hoezer, supermarkte, blomme-jesjefter.
’t Is d’r zamsdieg vuur d’r tswaide advent.
An d’r i-jank van e dörp zetse manslü inne jroeëse krisboom óp. Ze hant sjpas. E sjtuk wieër sjteet e sjild: ‘Welkom in ’t riek van de ülle.’ D’r krisboom vuur d’r bejin van d’r winkter en d’r vasteloavend vuur d’r sjloes.
I Wittem hingt neëver de kapel van d’r Gerardus e dóch woa mit jroeëse lettere óp sjteet jesjrève, ‘VUURWERK’.
’t Is mar tse hoffe dat nit inne ziech verjèst in de duur en óp de verkierde plaatsj ing keëts aasjtècht. Da vleie de zemplieje braaf kirch-jenger wie engele durch de loeët. Noen is dat in de kris-tsiet noeëts voet inne engel tse zieë. En doabij broechste noa ’t lande nit mieë de sjöafjer tse tselle um i sjlof tse kómme. Misjien óch ing maneer um d’r winkter durch tse kómme.
Iech weël nit vuur zoenne winktersjlof. Jef miech mar die manslü in ’t dörp mit d’r jroeëse krisboom. Wen iech ’t jód jezieë han, hauwe ze óch e kling jleës-je i jen heng.
detsember III
Krisman
An mennieje jieëvel hingt inne krisman. Wille eri of hant ze hem eroes jewórpe?
Heë hilt ziech vas an ing koad.
Woarum hilt deë ziech vas? Heë kan doch vleie. Of kanne dat alling in zieng sjliet mit de rendere?
Weë kan ’t zage?
Bij ‘t kriskinke is ‘t duudlieg. Dat kunt mit de engele en me vingt ‘t nit nüedieg dat me ’t ziet.
Waal wat ’t deed. Vräud bringe en va vrid zinge.
’t Weëd nit mit de krismes ópjehange. ’t Weëd jebore.
In ing sjtil naat, jans ainfach sjtil.
Da klinkt e sjloflidje vuur e kink, oane jingle bells.
Zóndieg sjtèche vier de dreide keëts aa.
In d’r jaad likt d’r krisboom. Deë waad óp de krismes, noa de veerde keëts.
Óppen sjoeël vroagt ‘t Désirée: ‘Viere ze uvveral krismes?’
‘Joa,’ zeët de juffrouw.
‘Óch i Afrika?’
‘Joa.’
’Mar doa zunt ze toch erm.’
De juffrouw dinkt effe noa.
‘Um krismes tse viere, haste nit vöal nüedieg.
Jraad nit vöal nüedieg.’
Vuurdat de kinger noa heem junt zingt de juffrouw mit ze, ‘hoe leit ’t kindeke.’
An d’r jieëvel jeet d’r krisman in d’r wink óp en neer.
Hod diech mar jód vas. ’t Doert nog effe bis hillieje oavend. risbeum
detsember IV
Kindeke
Bij de krib in d’r jank van de sjoeël sjteet ’t Nienke. E kink oes groep 1. ’t Hilt de heng jevauwe vuur ziech en zingt ‘hoe leit dit kindeke’.
’t Is sjtil in d’r jank, alling die kingersjtim.
Midde óp d’r daag.
Jinne verreurt ziech.
Bis ’t lidje oes is.
Óp de buun in ’t tejater sjteet inne artiest. De lü laache en klatsje. Ópins zingt heë a capella ‘hoe leit dit kindeke’.
De lü weëde sjtil, müs-jenssjtil.
E paar rejele zingt heë.
Da waad heë.
Ing vrauw óp de ieëtsjte rij ruft: ‘Wieër joa.’
D’r artiest sjtaart noa d’r zaal. Da pakt heë ing viejoeël en vingt aa tse sjpille.
Midde in d’r zommer.
De lü sjtare noa de buun.
In e tsimmer sjteet inne krisboom. D’r tellefóng jeet. An de anger zie klinkt ing sjtim, ing jebraoche sjtim. ’t Is nit jód mit zieng doater.
Bij d’r krisboom is ’t sjtil, doeëdsjtil.
Alling sjtare.
Midde in d’r winkter.
Vuur d’r tellefóng weëd ópjelaad klinkt durch ’t tsimmer ‘hoe leit dit kindeke’.
Ing rejel.
detsember V
Poeffele
Óp d’r maat sjteet inne poeffelkroam. Ing vrauw sjteet d’r hinger.
‘Oliebollen,’ ruft ze.
‘t Is ing Hollendsje.
‘Jef miech mar vunnef poeffele,’ zeët inne man. ‘Vijf oudbollige oliebollen,’ laacht heë.
De vrauw zeët nüks.
‘Dat sjtong toch in de tsiedónk. Limburgse poeffele zunt sjleët.’
De vrauw jieëft hem de tuut mit poeffele.
‘Mar vuur ing jouw roetsj zunt ze vuur miech jód jenóg,’ zeët d’r man.
De vrauw laacht. ‘Een goede roets.’
Óch ezoeë.’
D’r man leuft wieër. ’t Oadjoar waad óp hem. ‘Oudbollig’ noa e nui joar mit frisje poeffele.
‘De betste wunsje,’ zeëte in ’t verbij joa teëje inne man en ing vrauw.
‘Ing jouw jezóndheet,’ zage die tseruk.
Heë huft de tuut mit poeffele óp.
‘Hei zal iech nit krank va weëde.’
Heem ligke e paar brivve in de brivvebus. Inne brif is va Veldeke. Ze hant krach óngeree. D’r inne besjuldiegt d’r angere van ‘oudbolligheid.’
‘Nit alling de poeffele, óch al Veldeke,’ laacht heë. ‘Woa mós dat hin mit Limburg?’ Flot mate d’r brif tsouw. In d’r angere zitst inne ‘boekenbon.’ Heë lekt ‘m óp d’r dusj. Wente de tsiedónk ópsjleet leëste dat inne columnist van d’r Limburger óphüet. D’r Pedro Rademacher. Heë zal e bóch oes-jeëve. D’r man kiekt noa d’r boekenbon. Jinne ‘oudbollige’ sjloes van ’t joar.
Óp noa e frisj joar.
Mit poeffele en e nui bóch.
Heë vräut ziech.