Viejelienge

De roetewusjere junt hin en heer. Oes d'r radio klinkt  viejelieng-moeziek. De heng van 't Siebiel raeste óp 't sjtuur. Ing file. Nit de ieëtsjte hu. 't Woar noa de sjpits vertrókke. ’t Hoffet dat het flot koeët durchvare.  Mar 't vilt teëje. ’t Is mieë wie ing sjtond langer óngerweëgs wie ’t jedaat hauw. 't Hoft winniegstens in d'r tsiet in 't concentratiekamp aa tse kome. In d'r vruge middieg. Da hat 't tsiet jenóg um doa i in alle rouw tse kanne rónklofe ier 't duuster weëd.
In 't noajoar woar 't zivvetsieg joar jeleie, dat d'r krig woar aafjelofe. Bij 't bild um de jevallene oes d'r krig tse iere, koame doe lu bijenee. 't Siebiel woar óch d'rbij. Het is kót noa d'r krig jebore. Ópjewase mit de jesjiechte van d'r opa. Heë woar in d'r krig bij 't verzets. Me hauw 'm verroane. Doadurch ópjepakt. Van ieëlend is e jesjtórve in e concentratiekamp. 't Siebiel kank 'm alling van de foto. Die sjtong bij hön heem óp de sjauw. Mit e brennend keëts-je d'rvuur.
Bij 't bild zong inne koer e troerlid. E kink loos e jediech uvver vrid vuur. D'r burjemeester laat inne blommekrans neer. Doe kroog 't Siebiel e jeveul uvver ziech van óch blomme legke. Vuur d'r opa. Nit hei. Mar blomme legke doa woa d'r opa oes-jebluit woar.
Dizze mörje hat 't Siebiel inne sjtroech blomme jehold. Wies. Verpakt in naas papier. Zoeë uvverleëve de blomme de rees noa 't concentratiekamp. D'r waeg deë d'r opa oeëts jong. Ópeejepakt i sjpoorweëns. 't Woar midwinkter. Blauw van de kauw. Oes-jedruegd. De rees hauw d'r opa uvverleëfd. ’t Kamp nit. Dat loog an d'r sjloes van zie leëve. Jenauw wie zoeëvöal angere jevangene. In ing file noa d'r doeëd.
't Siebiel sjtaart vuur ziech oes. Verzónke i jedanke. Va wieds huet 't de viejelieng-moeziek. Ze kunt kótterbij. 't Herkent de tuen van ing melodie. 't Kan ze nit heem bringe. De auto's vange aa ziech tse beweëje. De file luest ziech. Ieëtsjt vare de auto's i vóssjrit. 't Siebiel neuriet. De melodie kriet lanksaam inne naam. ‘t Neuriën weëd zinge. Het pakt de melodie oes. In 't arrangement zunt de klanke van 'es ist ein Ros entsprungen' verwirkt. Blomme in d'r winkter.
D'r reën lieët noa. De roetewusjere sjtunt sjtil. Bij ing parkeerplaatsj hilt 't aa. Effe de bee sjtrekke. Ing tas kaffieë drinke in 't restaurant. Bij d'r i-jank sjteet inne jroeëse krisboom. D'r plavong jlietsert. Oes moeziekbokse sjalle sjelle. 't Siebiel numt ziech nit de tsiet um tse joa zitse. Het drinkt d'r kaffieë sjtoand. Wen 't eroes jeet, maat inne krisman de duur vuur 'm óp. 'Merry Christmas, en ing jouw rees.'
'Uur óch,' laacht 't Siebiel.
'Iech bin mit de sjliet,' zeët d'r krisman.
't Siebiel jieët 'm ing hank. 'Iech nit. Iech han mar inne jeweune auto.‘
'D'r krisman winkt ‘m noa.
'Ho, ho, ha, ha.'
'D'r auto sjteet kótbij. Flot viert 't uvver d'r autowaeg. De drukte vilt mit. D'r radio sjteet oes. Viejelieng-tuen klinke in d'r kop. Ze vare mit 'm mit. De sjtim van d'r krisman bliet hinger in 't restaurant. Noa ing dikke sjtond vare, parkeert 't Siebiel d'r auto óp inne jroeëse plai. Hei en doa inne inkele auto. 't Is nog kloar. De loeët jries mit dikke wólke. D'r motor zetst 't aaf. Ing tsiet bliet 't zitse. De viejelienge sjwieje. Het zammelt mód um oes tse sjtieje. De blomme zunt vuur hem inne sjtuts. Lanksaam leuft 't durch de poats van 't concentratiekamp. De wiezere van de klok bij d'r i-jank wieze vieëdel óp drei. De tsiet dat 't kamp bevrijd woeët. Vuur d'r opa tse sjpieë. Wie jeer hauw 't Siebiel de klok wille tserukdrieëne. Zoeë wied dat d'r opa bevrijd hauw kanne weëde. Hinger de poats likt e jroeës veld. Vol mit kraie. De fundamente van de barakke. De letste hoezer van de jevangene.
't Leuft e sjtuk uvver 't veld. 't Zouw e lid wille zinge. E jediech sjrieve.
't Lekt de blomme neer. Wies in de sjwatse kraie. Midde winkter.
'Es ist ein Ros entsprungen'.
In 't jries kluurt bleech de zon. D'r daag lekt ziech. Viejelienge klinke.
‘Vieëdel óp drei opa.
Zieëlieëje krismes '

Violen

De ruitenwissers zwiepen heen en weeer. Op de radio klinkt vioolmuziek. Siebiels handen rusten op het stuur. Een file. Niet de eerste vandaag. Ze was na de spits vertrokken. Hoopte snel door te kunnen rijden. Maar het valt tegen. Ze is al een uur langer onder weg dan gepland. Ze hoopte op tijd in het concentratiekamp aan te komen. In het begin van de middag. Dan kon ze daar nog in alle rust rondlopen voordat het donker werd.
In het najaar was het zeventig jaar geleden dat de oorlog voorbij was. Bij het standbeeld van de gevallenen kwamen mensen samen. Siebiel was er ook bij. Ze werd geboren kort na de oorlog. Groeide op met verhalen over haar opa. Hij zat in het verzet tijdens de oorlog. En werd verraden. Daardoor opgepakt. Van ellende gestorven in een concentratiekamp. Siebiel kende hem alleen van foto’s. Die stonden bij haar thuis op de schouw. Met een brandende kaars er naast. Bij het standbeeld zong een koor een treurlied. Een kind las een gedicht over vrede voor. De burgemeester legde een krans neer. Siebiel wilde ook bloemen leggen. Niet op deze plek. Maar bloemen leggen daar waar opa was uitgebloeid.
Vanochtend heeft Siebiel een boeket bloemen gekocht. Wit. Verpakt in nat papier. Zo zullen de bloemen de reis naar het concentratiekamp overleven. De weg die haar opa ooit ging. Op elkaar gepakt in treinwagons. Het was midwinter. Blauw van de kou. Uitgedroogd. Opa overleefde de reis. Het kamp niet. Dat lag aan het einde van zijn leven. Net zoals zoveel andere gevangenen. Een file naar de dood.
Siebiel staart voor zich uit. In gedachte verzonken. In de verte hoort ze vioolmuziek. Die komt dichterbij. Ze herkent een melodie. Kan deze niet plaatsen. De auto’s komen langzaam in beweging. De file lost op. De auto’s rijden stapvoets. Siebiel neuriet. De melodie krijgt langzaam een naam. Neuriën wordt zingen. Ze pakt de melodie uit. In het arrangement zijn de klanken van 'es ist ein Ros entsprungen' verwerkt. Bloemen in de winter.
De regen stopt. De ruitenwissers staan stil. Ze stopt bij een parkeerplaats. Even de benen strekken. Een kop koffie drinken in een restaurant. Bij de ingang staat een grote kerstboom. Het plafond is versierd. Uit de boxen schallen bellen. Siebiel neemt niet de tijd om te gaan zitten. Ze drinkt de koffie staande. Als ze naar buiten gaat houdt een kerstman de deur open. ‘Merry Christmas, en een goede reis.´ ’U ook’ lacht Siebiel.
´Ik ben met de slede,´ zegt de kerstman. Siebiel geeft hem een hand. ´Ik niet, ik heb maar een gewone auto´. De kerstman zwaait haar uit. ´Ho, ho, ha, ha.´
De auto staat dichtbij. Snel rijdt ze over de autoweg. De drukte valt mee. De radio staat uit. Viool-geluiden klinken in haar hoofd. Ze rijden met haar mee. De stem van de kerstman blijft achter in het restaurant. Na een dik uur rijden parkeert Siebiel haar auto op een groot plein. Hier en daar een enkele auto. Het is nog licht. De lucht grijs met dikke wolken. Ze zet de motor af. Ze blijft een tijd zitten. De violen zwijgen. Ze verzamelt moed om uit te stappen. De bloemen zijn een steun. Langzaam loopt ze door de poort van het concentratiekamp.
De wijzers van de klok bij de ingang staan op kwart over drie. Het tijdstip waarop het kamp werd bevrijd. Voor opa te laat. Hoe graag zou Siebiel de klok willen terugdraaien. Zo ver dat opa bevrijd had kunnen zijn. Achter de poort ligt een groot veld. Vol met sintels. De fundamenten van barakken. De laatste huizen van gevangenen.
Ze loopt een stuk over het veld. Ze zou een lied willen zingen. Een gedicht schrijven. Ze legt de bloemen neer. Wit in de zwarte sintels. Midwinter. 'Es ist ein Ros entsprungen'. In het grijs kleurt de bleke zon. De dag    loopt ten einde.
´Kwart over drie opa. Zalig kerstfeest.´