Columns 2021

’t Kunt ummer jet mieë leëve a jen duur. ’t Dörp jeet óp. Óch bij de manslu va de bank. Ze hant allenäu noen de sjprietse jehad. D’r aafsjtand bij de banke haode ze waal nog aa. ’t Tsere van de lampepöal mit zommerblui is al ing tsiet jeleie passeerd. D’r sjpieëljaad is hei en doa frisj aajesjtraeche.

D’r daag d’rnoa. Sjpatseerjank mit d’r hónk. De rungde bliet. Óch noa d’r verlis va d’r daag d’rvuur. Óane ’t oranje sjtriks-je kwispelt d’r sjtats. Mit ee oog kiekt d’r Joeëhan noa ’t jesjef va d’r hoarsjniejer. De duur is tsouw. I jedanke huet e zieng sjtim.

Mieë wie e joar is e noen hei. I zie atelier. D’r winkter in ’t zude hat d’r Jean jefeld. Mar wie ’t noen oesziet, kan e in ’t komende noajoar werm noa ’t zude. Dat jieët ‘m al e werm jeveul. Krient de klure hei inne jlietser sjiemer va vräud. Doabij in dis tsiet de kluur oranje. ’t Sjpel va jeël en roeë.

’t Hat jet, vingt d’r Hannes, um durch sjtroase tse vare in oranje jetseerd. In de mörjerouw. Verlosse noabersjafte. De oranjesupportere, die ziech oesraeste. De sjpannoeng van ’t sjpel. En de vräud óp ’t nieëkste. Evver vöal vane zunt nit tse zieë. D’r lieëw is nog nit richtieg los. Bij e voesbalveld sjtunt oranje bek hinger d’r droad.

D’r Joeëhan kunt eri. Heë hat de mörjerungde mit d’r hónk dróp zitse. ‘En’, zeët ’t Lieza, ‘al jet van oranje  jezieë óngerweëgs?’ ‘Nit vöal. Ejentlieg nuuks. ’t Sjtriks-je van d’r hónk woar ’t intsiegste oranje an duur.’ ‘Óch jinne bejieënd?’

D’r letste maizóndieg. Indlieg inne zonnieje vrugjoardaag. D’r Hannes is al vrug óngerweëgs. Heë wil ’t jroeëse verkier wat tse wade sjteet, vuurzieë. In de vrugde is ’t nog kaod. Zicher in de dale. Doa-óp hat e ziech jekleid. Dauwfrisj. De wermde van de ieëtsjte zonnesjtroale losse ziech veule.

Mit de erm in de loeët kunt d’r Joeëhan eri. ‘Lies, noen han iech de tswaide sjpriets.’ ‘Dat zien iech. Doe bis jans sjprietsieg.’ ‘Jód jezieë. Noen kan iech al jet oes d’r bubble kome.’

Ze wisse ’t nog jód. ’t Bertie en d’r Wiel kieke ziech aa. Vóftsieg joar jeleie. Doe kiekete ze ziech óch aa. En zate ’joa’ teëjenee. ‘Iech wees ‘t nog jód,’ zeët ’t Bertie. ‘De oma en d’r opa vóftsieg joar jetrouwd. Dat woar e fes. ’t Janse dörp óp de bee.

De blomme bij ’t krigsbild zunt nog frisj. Durch ’t keul weer bliet de blui jód. ’t Jedechnis an de jevallene oes d’r krig hilt kluur. Jód vuur de erinneroeng. Mieë wie intsele daag. ’t Leëve jeet wieër. Langs ’t bild lofe lu. ’t Verkier uvver de sjtroas.

De iezere poats van d’r kirkhof is jesjlaose durch ’t vieroes. Inne auto sjtópt in de óprit. Waad effe en kiert. Vieët uvver d’r jroeëse waeg. Bij inne veldwaeg sjleet e aaf. Sjtub wingt óp. D’r wink is hel. Bij ing hek hilt e aa. Lu sjtieje oes. E kink hat inne sjtroech blomme i jen heng.

Tsezame junt ze in de vrugde noa ’t waarjesjef. D’r Joeëhan hat e keersje en ’t Lieza óch ee. Dierek bij d’r i-jank is ’t jebeks. Hu in ’t tseeche van oranje. ’t Lieza pakt jet deelsjer. ‘Die lek iech mar bij diech in de kar.’ ‘Joa, Lies. ‘t Jieët hu jet tse viere. Feste ligke miech wal.’

Inne daag um nit vöal eroes tse kieke. Sjoele reën. D’r april deed ziene naam ier aa. Heë deet wat e wil.  D’r Wiel huet de klep va de brivvebus. De pos is doa. Heë jeet noa d’r jank. Inne brif is kome. An d’r umsjlaag kan heë ’t zieë. ’t Beloaft nit vöal jóds. Jet van absjied.

Ze sjpatsere jeer, ’t Bertie en d’r Wiel. Flot blieve ze nit heem vuur ’t weer. Of ’t mós wus sjleët zieë. Sjtórm, wólkebróch of zoeë jet. ’t Hat jraad d’r raits vuur hön. ’t Weer neëme wie ’t is. Alling noen mit de Oeëstere. Dat woar komiesj. Sjnei, dikke vlokke.

Ejentliech hauw ’t nit mieë wille kome. Vuur de fesdaag. ’t Marij. Het wool ’t ritme va mit feste kome, durchbraeche. Wat nit mieë is tse losse raeste. Huekstens i jedanke losse kome. Vervleie i d’r sjwaam van verjangeheet. Nieëvel van oeëts.

Ing waech um tse bejinne. Mit tek winke. Jreun va vrugjoar. Hosanna zinge zoeëwie oeëts in ing vruier jesjiechte. Ummer werm óppenuits vertseld. Hofnoeng en nuits óp bezóngere tsiete. Aier zieëne i sjpraechende klure. ’t Sjpel va versjtaeche sjteet tse wade.

’t Vrugjoar is doa. De tsiet van d’r fiets. Wie jiddes joar lieët d’r Hannes ziech d’r fiets noakieke in ’t fietse-jesjef. Noen mós me doa ing aafsjproach vuur maache. Jenauw zoeë wie bij d’r dokter. Dat zeët d’r Hannes óch went e de wirkplaatsj eri kunt.

Ze zunt al vrug óp. ’t Bertie en d’r Wiel. D’r aavank van ’t vrugjoar. Hu is d’r Wiel jöarieg. D’r tswaide corona-jeboertsdaag óp ing rij. Dat hauw me ziech ’t vurriegs joar nit jedaad. De aafsjtands-tsiet zoeë lang zouw doere. ’t Bertie hat d’r dusj failerlieg jedekd. D’r sjtool  van d’r Wiel jetseerd.

Heë is nog ins noa ’t zude eraaf kome. D’r Alwien. Mit d’r tsóg. ’t Jruetste deel va zie leëve woeënt e in ’t Hollendsj. Doa jong e noa de hoeëg sjoeël. Vong doa zie werk. Fotograaf va koens. Doa hat heë oog vuur kraeje. Óp internet zoog heë jet nuits uvver de plaatsj van oeëts.

’t Is zoeë wied. D’r hoarsjniejer kan werm aavange. Óp d’r sjtoep bij zie jejsef sjtunt d’r Kasper en d’r Alex. De duur jeet jraad óp. D’r Joeëhan maat zieng rungde mit d’r hónk. Kunt verbij. D’r Kasper wiest noa de etalaasj. Doa hingt e jroeës plakaat mit inne tillefoonnommer um ing aafsjproach tse maache.

Vruuskauw. Poolnate. En da is ’t doa. Kunt oes de loeët valle. ’t Vrugjoar. Um tse juuche. D’r Hannes hat d’r fiets veëdieg jezatsd. Heë hauw zoeë wie zoeë wille vare. Al is ’t mar e kling sjtuk. Ing rungde in de winktertsiet. Vuur ’t jeveul. D’r klank van de reër. Heë kiekt noa de pöt krisroeëze bij ziech an de duur.

’t Is in de sjtad blaeve, ’t Marij. Nit noa ’t dörp. Woa ze ziech treffe mit de vasteloavend. De hiezieje en de lu va vräuer. Tsezame in ’t dörpshoes. Evver noen e joar van aafsjtand. Doabij hat ’t nog jenóg tse liere. ’t Hat besjtimd momente dat ’t dinkt a zie dörp van oeëts.

Joa, ze hant ’t hoes jetseerd. D’r vasteloavend is doa. Dat wille ze losse zieë. Wie dan óch. D’r Joeëhan hat ziech e hudje ópjezatsd mit ing ballong draa. ’t Lieza hat inne sjieke hód óp. Sjtikt ziech ing veer dróp. ‘Wens doe ’t nit dees, da don iech ’t zelver mar.’

‘D’r jannewaar is d’r mond va jraad nit, mar ’t kunt wal.’ Zoeë bedinkt d’r Hannes ’t ziech. D’r winkter is in d’r loof van de joare ummer winniejer fietse woeëde vuur hem. E kling sjtuk in d’r trengel. En wen ’t nit tse kaod is e sjtuk wieër.

Mit de vuejel jong heë noa ’t zude. D’r winkter durch. Evver dis joar koam d’r Jean doa flot va tseruk. Lang bloof heë nit. Heë kieket ins noa de loeët. ‘Iech los uuch i sjtich,’ zaat e teëje de vuejel.