Columns

’t Is nog ummer eëve sjtil in de jesjefsjtroas. Huekstens ’t vriediegs wen maat is. Dat trukt jet mieë lu. Me huet óch dökser dat de lu ummer mieë jewend weëde um uvver internet tse jelde. ’t Bertie en d’r Wiel hant nit zoeng muite d’rmit dat ’t nit zoeë druk is.  Ze sjpatsere jet rónk. Bekieke ziech de etalaazje. Jenisse de herfszon.

D’r wink wurpt ziech jet óp. ‘’t Kunt werm de tsiet va: ziech d’r mond sjiengt durch de beum,’ zeët ‘t Lieza. D’r Joeëhan sjteet óp. ‘Zouw ‘t?’ ‘Woarum nit Joeëhan.’ ‘Ziech d’r mond sjiengt durch de beum. En wat kunt da Lies?’

Vurriegs joar koam e doa vuur de ieëtsjte kier. E waegs-je sjuun neëver inne landwaeg eraaf. In d’r herfs. Mennieg moal durch ’t joar vieët e inne berg eróp en ziet e in ’t dal d’r boerehof ligke. Doa koam e langs wie heë ins uvver ’t weëgs-je eraaf wool vare. Zieng nuisjieriegheet woeët beloeënd mit inne vrundlieje boer. Heë joof ‘m inne sjteerappel mit vuur óngerweëgs.

Oes jewunde sjoevele ze tusjer de jraver. Tradietsiejoeën. Allerhillieje, joar noa joar. Alling dis joar. ’t Is angesj. Tswai manslu van de bank zunt d’r nit mieë. ’t Vieres nit uvverleëfd. D’r Lennet in d’r april. Inne mond sjpieëder d’r Sjang. Zieng vrauw kót d’rnoa. Tsezame in ee jraaf. De jraafsjting zunt nog nit jeplaatsjd. Óp d’r drek ligke frisje blomme.

’t Sjtong al ing tsiet tse leëze. Óp plakate langs d’r waeg. ‘Herfstrit i klure’. Inne fietstoer in d’r herfs. Hu is ’t da zoeë wied. Hóngede rennere. D’r Hannes hauw ’t ziech wal kanne bedinke. Jans jet verkier. Heë is ’t verjaese. Angesj woar e hu heem blaeve. Noen zitst e midde d’rtusje i. Van alle meuglieje zieje zoese ze langs. Rennere intsel, mit e paar man of janse pelotons.

De bus vieët durch de dörpssjtroas. Hilt aa, nit wied van de banke. An d’r sjloes va de vakans sjtiejet ’t Marij doa–i. Noen sjtiegt ’t oes. E kepje vuur d’r mónk. ’t Is sjtil in de sjtroas. De bus vieët voet. ’t Intsiegste verkier. Het deed ziech ‘t kepje e sjtuks-je eraaf. Sjtikt d’r waeg uvver. De reestaesj in ing hank. De herfs-vakans wil ‘t werm effe heem zieë.

’t Sjteet in de tsiedónk. ‘Leëze is wiechtieg. Vuur ’t wisse en mieë nog vuur ’t veule. Dat jidder miensj zieng ejeheet hat. En dat nogal jet bij dezelfde duur oeskunt. Wat ’t betseechent ing welt tse zieë. Jraad noen in de kingerbucherwaech. E bóch.’ ’t Bertie lekt de tsiedónk óp d’r dusj.

’t Mós d’rva kome. Noa al die waeche sjunne noazommer. Reën. Nuuks vuur um an duur tse zieë. Inne sjpatseerjank i frisje temperatoer. Mit wink. Dat is tse doeë. Evver naas weëde. Zoeë jemuutlieg is dat nit. Besser um i jen hoes tse zieë. D’r Wiel is eróp jesjtruucheld. Noa d’r zölder. Vuur hem de plaatsj van erinneroenge.

’t Hauw hön jód jevalle. De moezieker. In d’r zommer hauwe ze inne middieg jesjpild. In de wei bij d’r Jean teëjenuvver. Noen inne werme zommerdaag óp d’r rank noa d’r herfs. Ze zitse werm in de wei. De insjtroemente oes-jepakd. Bij d’r Jean zunt de kóffere i-jepakd. Sjtunt veëdieg vuur de rees noa ’t zude.

‘Kiek Lieza, vier zunt an ’t kieke noa inne Hollendsje renner. Deë vieët um inne angere tse losse jewinne. Deë hilt dem oes d’r wink. Dat ving iech ejentlieg nit de muite weëd um hin tse kieke.’ ‘Mar ’t is doch óch inne oranjedaag, Joeëhan. Hudjer óp d’r tillevies.’ ‘Ao joa. Jet vuur d’r oranjebitter.’

Aavanks tseptember. D’r zommer weëd lanksaam erinneroeng. ’t Koensdörp zetst de dure óp. Óch dis joar? Dat is de vroag. ’t Bertie en d’r Wiel fietse d’rhin. Ze zient wal of doa jet tse doeë is. D’r waeg d’rhin óp d’r fiets is al sjun. D’r herfs miesjt al zieng eje kluur in ’t jreun. Inne jeëlieje sjiemer uvver d’r busj. De temperatoer sjtiegt jet.

De vane mit ‘Geslaagd’ en ‘Sjun vakans’ hat me eri jehold. De sjoeële zunt werm aajevange. De kinger vare mit de sjoeëlbus noa de sjtad. In d’r sjpieëljaad is ’t noen sjtil. ’t Sjild boave d’r i-jank mit ‘Welkom kinger’ hant de manslu van de bank vervange. Ze hant ziech inne naam bedaad. In ’t dörp zunt de letste joare versjillende lu kome woeëne va alle meuglieje zieje.

De klap van de brivvebus klinkt. ’t Lieza jeet ins kieke. Het kunt tseruk mit inne folder i jen heng. ‘Kiek, Joeëhan. Reklaam. Jet uvver alarm.’ ‘Ao, dat hat d’r hoarsjniejer ziech óch losse aalegke.’ ‘Vilt doa jet tse klauwe, da?’ ‘Joa de hoare va de plateköp oes de noabersjaf.’ Ze laache ins.

De vinster sjpannewied óp. Ing tropenaat. Richtieg durchsjloffe deed d’r Hannes nit. Vanoes zie bed kiekt e noa de sjtere. Jans kloar kan e tswai planete zieë. Nog ing moal vilt e i sjlof. Weëd evver flot werm wakker. Heë ziet ing sjtrief oranje. In ’t dónkel sjtroalt Venus. Mörje-sjteer. Tsiet vuur hem óp waeg tse joa.

’t Jeet óp haof aujoes aa. I jen dörp is mieë tse doeë wie angere vakanse. Doa zunt jans jet lu heem blaeve. ’t Sjpieëljeëdje kunt bis zie reët. Doabij weëd durch de eldere van al óngernoame mit de kinger. ’t Sjtikt aa. Óch de manslu óp de bank wille wal ins jet angesj doeë in de vakans-tsiet. D’r Beët koam mit inne vuursjlaag.

Vuurdat heë ’t jes-je aadeed, trukt e ziech ieëtsjt d’r winktertrieko aa. En de häösje. D’r joelie-toer va dis joar vuur d’r Hannes. Druup an de naas. Ing kótte corona-jedanke. Heë nimt ziech vuur nit zoeë vrug mieë óp d’r fiets tse vertrekke. Jet sjpieëder is de zon wermer.

‘Noen móts te miech ins zage Joeëhan. Is dat hoes hei beheksd?’ ‘Óp wem sjleet dat? Heks?’ ‘Doa meen iech jinne mit. Doa meen iech wat hei vuur ing komiesje dinger passere.’ ‘Vertsel vrauw. Komiesje dinger huur iech jeer.’

’t Mörjens maat d’r Jean jeer inne sjpatseerjank. Uvver veldweëg langs weie. Durch e paar dörper in d’r trengel. Va wieds hat e ze al jehoeëd, de kirchklok. Inne troer-sjlaag. De lu sjtunt langs d’r sjtoeprank. Wied jenóg oeseree. D’r harmonie kunt vuuróp. Ing zerk is óp ing boerekar jezatsd. Inne knol mit belle an d’r haam trukt de kar.

Jet reëne daag. ’t Is sjtil in ’t dörp. An e inkel hoes hingt ing vaan mit ing sjoeëltaesj. ‘Geslaagd’ sjteet dróp. Jonglu mit e papiersje i jen heng. Um wieër tse joa in ’t leëve. Wieër wie ’t dörp. Um tseruk tse kome in erinneroeng. Misjien bliet inne inkele va hön nog woeëne. Waast lanksaam óp. Sjtikt ing hank oes. Um ’t dörp jet kluur tse jeëve.

’t Is vrug in d’r möje. Inne vrachwaan laant inne container aaf. Vöal krach i jen sjtroas. Vuur ’t hoes van d’r Hoepermans. Ing tsiet jeleie is e zieng vrauw hingernoa jejange. In alle vrid. Noa de ónendliegheet. De kinger hant wat wiechtieg is vuur de erinneroeng an hön hemet i doeëze en tute mitjenoame. In ’t hoes sjteet de res.

Mit de Oeëstere sjtónge ze in d’r vuurjaad. Noen bij dat sjun weer hingenum. Inne daag lang vuur d’r vadder. D’r Wiel neumt ziechzelver lever pap. Kót en duudlieg. Zoeë wil e zieë. I zie leëve. Dat mitjeëve a zieng kinger. Noen de klingkinger. Hön alle sjunheet sjenke mit wat wöad óch mar i ziech kanne han. Roem woa plaatsj is vuur jidderinne.

In ’t vrugjoar kunt d’r Jean jiddes joar werm noa heem. Noa zie atelier. ‘Iech kom  mit de vuejel oes ’t zude. En iech jon werm mit ze tseruk,’ zeët e jemindlieg. Heë woar jraad óp tsiet hei.

Mit e bis-je jeluk zunt vier sjteeriech’, zaat d’r hoarsjniejer va hinger zie mónkkepje. D’r Joeëhan hauw ziech nog ins losse zieë noa al die monde. De hoare tsemlieg lank jewase. Doa woar inne pries jevalle bij hön in de noabersjaf. D’r hoarsjniejer hauw ziech al riech jerechend.