Columns

Ze zunt doa. De lu oes ’t vieëdel. In hön eje sjproach. Óp hön eje aad en wies. I bild braad durch sjrievere, moezieker, moaler, filmer. Ze dunt ’t woad. De lu oes ’t wes-vieëdel van de sjtad loestere mit andach. Zoeë bekand vuur hön. E heemjeveul. E werm jeveul vuur de sjprechere. Óch d’r kingerburjemeester sjprikt. Faierlieg mit hootsere kette um.

’t Jieët ’t noch. De wieëtsaf óp d’r ek. Inne plai mit ing sjprietsbron. Zoeëmar inne durch-de-waechse daag. Jet lu oes de noabersjaf die ziech treffe. D’r sjloes van d’r daag. D’r mörje nog wied voet. Ze zitse a jen tieëk. Inne inkele sjteet. Da kome jet mieë lu eri. Ze lofe hingerdurch. Noa d’r zaal. De sjteul i jet jruupjer jerijd. Ze weëde mit en mit bezatsd. Moeziek klinkt.

Heë hauw ’t al ing tsiet jemerkd. De sjwalbere. Ónrouw. Ze vloge nog ins kruuts en kweer uvver zie hoes. Doe woar ’t sjtil. De jroeëse rees noa ’t zude. ’t Naes an de óngerzie van d’r daachrank bliet hinger. Ing erinneroeng van ’t vrugjoar bis noen. Va nui leëve noa uvverleëve. Vuur d’r Jean is dat óch ‘t moment de vluejele oes tse sjloa. Vurriegs joar moeët heë d’r winkter hei blieve.

‘Bis ‘t nieëks joar’ zate ze vurriegs joar wie ze voet jónge oes ’t koensdörp. ‘t Bertie en d’r Wiel vare wie zoeëvöal joare óp d’r fiets werm d’rhin. Midde tseptember. Oes d’r zommer d’r herfs eri. De piele van ’t vurriegs joar sjtunt nog óp d’r waeg. De tsiet van aafsjtand is jet lokkerder woeëde. Ze kanne werm langs de hoezer sjpatsere. De kuunsler tseje hön weëd. De hoezer zunt behange mit jekluurde duch.

’t Woar nit zoeë jemekkelieg um jet tse viere in de aafjelofe tsiet. Mar mit uvverlek is doch jet meuglieg. D’r broar van ’t Bertie weëd nuuntsieg. Zieng kinger wille jet d’rva maache. I kling jruupjer junt ze jet zóndieje hingeree lu bijenee losse kome. ’t Bertie en d’r Wiel junt d’rhin. Jraad hu sjiengt de zon. Is de temperatoer zommerlieg.

E peëd sjrabt mit inne hoef uvver jen eëd. D’r klank van iezer uvver sjting. Ing koetsj sjteet óp d’r kirchplai. Tswai peëd mit sjwatse duch uvver d’r ruk. Lere oogklappe. Ing jong vrauw zitst óp d’r bók. De blonde hoare sjtaeche aaf óp d’r sjwatse jas. Jraad koame ze um de drieën. Inne tsóg mit e deel peëd vuuróp. Langs ’t waarjesjef. Lu zatse hön taesje neer. Sjtil i nuisjierigheet.

Jenauw inne mond lang doeret de jroeëse vakans. D’r mond aujoes. Vuur d’r Wiel en de Hoebeëte in hön kingertsiet. Ze tróffe ziech óp de hoeëjere sjoeël en vräuete ziech doa tsezame óp de zommervakans. Die woar noen mieë wie veer waeche. Wie de sjoeëltsiet verbij woar, jong jidderinne ziene eje waech. Me tróf ziech wal ins ing inkele kier. Wie ’t zoeë jraad oeskoam.

De dörper in de daler an de reng van de riviere bloaze oes. Sjpore van uvversjreumoenge weëde ópjeruumd. Mit vöal hulp. ’t Wasser is jezakd. De kling lettere kome boave drieve. ’t Zoats va troane nog ummer jepreufd. Inne droon vluut uvver um ’t tse filme. Va wieë en zieë kunt sjtuuts. I wöad, moeziek, jeld. Terrasse völle ziech hei en doa.

Indlieg jet van ing zommerlieje waech. Me bemerkt ’t tsefort. In d’r sjpieëljaad is mieë bedrief. Kinger mit hön eldere. Dis joar zunt jenauw wie ’t vurriegs joar mieë lu heem  blaeve in de vakans. Óch óp de bank is mieë tse hure en tse zieë. ‘D’r zommer hat óch Corona. Is óch óp sjlaos,’ zeët d’r Dris.

Het sjleet ziech de vaan um de sjouwere. Ing dekke woa ’t ziech i heem veult. De vräud van ’t jood wil ’t dele mit alle lu die hem e welkom jesjónke hant. Mieë wie tsing joar jeleie. Noen óp ing klatsjnase baan i Tokyo. Troane va jeluk. Óch bij ’t Lieza en d’r Joeëhan. Ze maache ’t jans mit. Heem bij d’r tillevies.

Woar d’r voesbal wal e fes? Kank me d’r Toer sjpannend neume? En dan i Tokyo. Doa jong i d’r bejin nogal jet verkierd. D’r zommer van Oranje blinkt noen nit van ’t jood. En vuur d’r Hannes? Heë vieët zieng rungde. Bij inne man deë ’t verkier rejelt mós e sjtóppe. De haofsjeet van d’r waeg is ópjebraoche.

Heë kiekt oes uvver de huevele. Bliet voet va de dale. D’r Hannes sjteet neëver d’r fiets. Jraad varet e langs ing vrauw. Ze leuft uvver inne jolvende veldwaeg. Ze dreët inne zonnehód. Hat blomme i jen heng. Ze zingt. Heë ziet ze noen va wieds. Ze sjtikt ing hank i jen loeët. Zoeëwie me in e meersje inne könnek bejrust.

De tsiet va fietse durch bauw alle meuglieje weer likt al jet joare hinger hem. Zicher noen. Inne wólkebróch. Mieë wie inne. E paar daag. ’t Woeëd jroeës jesjraeve en vertseld. Me sjprikt noen va kode i kluur. D’r Hannes hilt ’t óp bek. D’r reën van oave eraaf. Bekvol. Dat is tse uvverzieë. Doa kan me ziech jet bij vuursjtelle.

’t Kunt ummer jet mieë leëve a jen duur. ’t Dörp jeet óp. Óch bij de manslu va de bank. Ze hant allenäu noen de sjprietse jehad. D’r aafsjtand bij de banke haode ze waal nog aa. ’t Tsere van de lampepöal mit zommerblui is al ing tsiet jeleie passeerd. D’r sjpieëljaad is hei en doa frisj aajesjtraeche.

D’r daag d’rnoa. Sjpatseerjank mit d’r hónk. De rungde bliet. Óch noa d’r verlis va d’r daag d’rvuur. Óane ’t oranje sjtriks-je kwispelt d’r sjtats. Mit ee oog kiekt d’r Joeëhan noa ’t jesjef va d’r hoarsjniejer. De duur is tsouw. I jedanke huet e zieng sjtim.

Mieë wie e joar is e noen hei. I zie atelier. D’r winkter in ’t zude hat d’r Jean jefeld. Mar wie ’t noen oesziet, kan e in ’t komende noajoar werm noa ’t zude. Dat jieët ‘m al e werm jeveul. Krient de klure hei inne jlietser sjiemer va vräud. Doabij in dis tsiet de kluur oranje. ’t Sjpel va jeël en roeë.

’t Hat jet, vingt d’r Hannes, um durch sjtroase tse vare in oranje jetseerd. In de mörjerouw. Verlosse noabersjafte. De oranjesupportere, die ziech oesraeste. De sjpannoeng van ’t sjpel. En de vräud óp ’t nieëkste. Evver vöal vane zunt nit tse zieë. D’r lieëw is nog nit richtieg los. Bij e voesbalveld sjtunt oranje bek hinger d’r droad.

D’r Joeëhan kunt eri. Heë hat de mörjerungde mit d’r hónk dróp zitse. ‘En’, zeët ’t Lieza, ‘al jet van oranje  jezieë óngerweëgs?’ ‘Nit vöal. Ejentlieg nuuks. ’t Sjtriks-je van d’r hónk woar ’t intsiegste oranje an duur.’ ‘Óch jinne bejieënd?’

D’r letste maizóndieg. Indlieg inne zonnieje vrugjoardaag. D’r Hannes is al vrug óngerweëgs. Heë wil ’t jroeëse verkier wat tse wade sjteet, vuurzieë. In de vrugde is ’t nog kaod. Zicher in de dale. Doa-óp hat e ziech jekleid. Dauwfrisj. De wermde van de ieëtsjte zonnesjtroale losse ziech veule.

Mit de erm in de loeët kunt d’r Joeëhan eri. ‘Lies, noen han iech de tswaide sjpriets.’ ‘Dat zien iech. Doe bis jans sjprietsieg.’ ‘Jód jezieë. Noen kan iech al jet oes d’r bubble kome.’

Ze wisse ’t nog jód. ’t Bertie en d’r Wiel kieke ziech aa. Vóftsieg joar jeleie. Doe kiekete ze ziech óch aa. En zate ’joa’ teëjenee. ‘Iech wees ‘t nog jód,’ zeët ’t Bertie. ‘De oma en d’r opa vóftsieg joar jetrouwd. Dat woar e fes. ’t Janse dörp óp de bee.

De blomme bij ’t krigsbild zunt nog frisj. Durch ’t keul weer bliet de blui jód. ’t Jedechnis an de jevallene oes d’r krig hilt kluur. Jód vuur de erinneroeng. Mieë wie intsele daag. ’t Leëve jeet wieër. Langs ’t bild lofe lu. ’t Verkier uvver de sjtroas.

De iezere poats van d’r kirkhof is jesjlaose durch ’t vieroes. Inne auto sjtópt in de óprit. Waad effe en kiert. Vieët uvver d’r jroeëse waeg. Bij inne veldwaeg sjleet e aaf. Sjtub wingt óp. D’r wink is hel. Bij ing hek hilt e aa. Lu sjtieje oes. E kink hat inne sjtroech blomme i jen heng.

Tsezame junt ze in de vrugde noa ’t waarjesjef. D’r Joeëhan hat e keersje en ’t Lieza óch ee. Dierek bij d’r i-jank is ’t jebeks. Hu in ’t tseeche van oranje. ’t Lieza pakt jet deelsjer. ‘Die lek iech mar bij diech in de kar.’ ‘Joa, Lies. ‘t Jieët hu jet tse viere. Feste ligke miech wal.’