Columns

De oktoberfeste vange al in d’r tseptember aa. D’r kaatkloep wil dat óch ins mit-maache. Evver in d’r oktober en nit in d’r tseptember. Doarum wade ze. Doa zunt jenóg beerfeste um ee tse weële. Effe hant ze nog druvver jehat um ziech lere bókse aa tse sjaffe. En wat allenäu d’rbij huet. Hód, wes, hoaze, hemme. Wieër wie d’r fol-der bekieke zunt ze nit kome.

D’r sjriever kiekt vuur ziech oes. ’t Vel papier is sjneiwies. Alling die wöad hat e jesjraeve. De mam en d’r jong. Ing jesjiechte. Ze vong urjens aa. In de jeboert. Wie bij jidder miensj. D’r sjoeës van de mam. Jedrage an de brós. D’r jong waset oes d‘r sjoeës. Mar heë bliet. ‘t Jeveul va jeluk. Lieët ‘m nit los.

D’r tillefoon jeet. Um haover elf. Jraad vuur ’t sjloffe joa. D’r Hannes likt óp tsiet dri. Dat is e jewend durch ’t fietse. Óch al weëd dat mörje nuuks. Sjtórm en reën hant ze jemeld. Ing sjtim an d’r tillefoon. ‘Has te ’t jehoeëd?’ Dat is ing jevierlieje vroag. Zicher rónk die tsiet van d’r daag. ’t Kan nit wade bis mör-je.

Ing reëne tsiet. Zoeëjaar sjtórm. Jee weer um tse fietse. D’r fiets bliet in d’r sjtal. ’t Zommerjeveul is bij d’r Hannes voetjesjpeuld. D’r herfs óngerweëgs. Doa hat heë jing muite mit. De joarestsiete doa kans diech óp kleie. Evver reën mós e nit tse vöal han. En jods-jedank ’t kliert óp. D’r aavank van d’r herfs. Zommerlieje temperatoere. Dat broecht noen óch alwerm nit.

Doa sjtónge ze werm. ’t Angèle en d’r Free. Bij de zieë. E joar jeleie woare ze óch doa. Wie zoeë döks in jans jet joare. ’t Bild va jolve, wink, horizon. ’t Bliet. Ze veule ’t kótterbij kome. Jiddes joar e sjtuks-je kótter. D’r wink wurpt ziech óp. Sjtórm hant ze jemeld. En hoeëgwasser. Hön sjtimme vleie in d’r wink mit. De jolve hoeëjer. Sjoem-köp uvver ‘t sjtrand jebloaze.

Vurriegs joar woare ze doa al ins jeweë. ‘t Bertie en d’r Wiel. In ‘t dörp mit e koensfes. Óch dis joar. Ze woare mit de bus en e sjtuk tse vós. Noen junt ze werm d’rhin. Óp d’r fiets. In d’r tsiet vare ze voet. Zoeë vrug is ‘t waal frisj. Mar doa kans te diech óp kleie. Ze neëme ziech de tsiet. Zukke sjun weëg. Mit winnieg verkier.

Sjpatsere dunt ze nog jeer. De manslu oes de faar. Ze hant d’r leëftsiet d’rvuur. Alle tsiet. Hu lofe ze mit hön tswaie. D’r Loe en d’r Helm. Bij de kirch sjtaeche ze d’r waeg uvver. ‘t Pöats-je bij ‘t sjpoor sjleet hinger hön tsouw. D’r busjwaeg is pratsjieg. Hei en doa bauw tsouw-jewase. Ing rivier sjtreumt neëver hön. D’r waeg meandert mit ‘t wasser.

Ze treffe ziech ee moal in ‘t joar. De tswai Karle en d’r Juup. In ing jroeëse sjtad. Urjens in d’r mond aujoes. Ze kenne ziech nog va lang jeleie. Tsezame óp dezelfde sjoeël. Ing erinneróng de muite weëd um ziech nit oes ‘t oog tse verlizze. Ze zunt jewase in de joare.

Dat hauwe ziech bedaat, d’r Hannes. ‘Dizze mörje fiets iech de sjtielste huevele hingeree. De könnejinne-etappe.’ ‘t Weer is de letste tsiet nit zoeë zommerlieg. Vöal reën. En wen ‘t drueg is, vieët e voet mit d’r jas aa. Zoeë frisj. En dat in d’r aujoes.

De veëntjer hónge nog e paar daag an d’r plavong. Bis ze oes-jesjloffe woare. ‘t Woar e zoeë sjun moeziekfes. En doe koame óch nog de oranjevrauwlu d’rhinger. Doa mósse ze va bij kome. D’r Joeëhan en zieng vrauw. Óch ‘t sjtriks-je va d’r hónk  jeet noen in de doeës. E paar moal is d’r Joeëhan mit d’r hónk langs ‘t jesjef van d’r hoarsjniejer jesjpatseerd.

De veëntjer van ’t moeziekfes hange nog in ’t tsimmer. De vrauw van d’r Joeëhan hat oranje sjtrikke d’rtusje jehange. Inne mond lang moeziekfes. Noen foesbal. De vrauwlu losse ziech zieë en hure. Dizzen oavend zitse ze werm veëdieg. D’r Joeëhan en zieng vrauw. Sjtoots óp oranje. Heë maat de rungde mit d’r hónk jet vrujjer.

Ze hant kate vuur ’t sjtadion. De marsjwedsjtrijde. D’r Joeëhan en zieng vrauw zunt nog jiddere konkoer d’rbij jeweë. D’r Joeëhan kan ziech nog entzinne dat de kapelle durch de sjtroase trókke. Doanoa koam ’t sjtadion. Mit klapsjteultjer en keulbokse. Ze zose jemindlieg óp dezelfde plaatsj mit dezelfde lu. In ’t nui sjtadion woeët ’t angesj.

D’r Karl en ’t Biela junt de duur eroes. Ze sjpatsere noa d’r maat. De sjtroase zunt je-tseerd. Vane, blomme, lampe. Vöal lu. Va jónk bis aod. Me huet versjiedene sjpröach. Moezieker oes alle ekke van de welt. Mit aofe erm emfange. D’r jroeëse moeziek-konkoer. Ins in de veer jaor.

E sjild sjteet langs d’r waeg. Kieësje kan me doa jelde. Dat sjteet jroeës in ’t roeë jesjraeve. In de kieësje-tsiet zukt d’r Hannes deë trengel jemindlieg óp. Um kieësje tse jelde. Óp inne dusj vuur ’t hoes sjtónge de kieësje i beks-jer veëdieg. Ing vrundlieje vrauw verkoat die.

In ’t hoes van d’r Joeëhan en zieng vrauw kan werm jetseerd weëde. Veëntjer va tswai-endrissieg leng. Ze kome moeziek bringe. En dat is e fes. De vaan hant ze al oes-jesjtaoche. Vuur de jong lu in tswai erm leng die óch wille kome, hant ze jeld je-sjikt.

Wat hant ze ziech jevräud. E jroeës fes. E tejatersjtuk. In de natoer. ’t Janse dörp is óp de bee. Waeche lang hant ze jeproofd. De harmonie. D’r koer. D’r toneelverain. Alle meuglieje veraine helle mit. ’t Weëd jezónge, jedansd. ’t Jeet uvver vruier en noen. Laache en eënsj. De tuen van ing sjpieëldoeës klinke in d’r wink.

Zes oer tswai-envieëtsieg. D’r Hannes sjtiegt óp d’r fiets. D’r langste daag, de kótste naat. In de mörjekeulde vieët heë voet. In ’t zommertenue. Zoeëvöal daag in ’t joar dinkt heë doa aa. Oane jas vertrekke. ’t Verkier mós nog óp jank kome. Binne ing sjtond endert dat ziech flot. Broeze. Toe-te.

Ing sjtim klinkt uvver ’t perron. D’r tsóg kunt ing haof sjtond sjpieëder. D’r Wiel zetst ziech óp ing bank. Kiekt noa de klok. D’r wiezer tiekt rónk. Heë sjleet de tsiedónk óp. Leëst ’t letste nuits. Zoeë doert ing haof sjtond nit zoeë lang. Noa jenauw drissieg menute kunt d’r tsóg. Zoeë óp tsiet kan e zieë.

’t Is sjtil in de kirch. Ze hant ziech nit aafjekald. D’r Lou, d’r Piet en d’r Wienand. Mar ze treffe ziech in de letste bank. ’t Is sjtil. Doarum klinke de sjtimme. Fluustere. Laa-che. De drei manslu zitse neëveree. Hön fluustere is mieë kalle. Jinne demper dróp. Dat hoeët zoeë bij d’r Frens. Dem ziene hoemoor is nit tse uvverhure.

Heë hat ze jezieë dizze mörje, d’r Hannes. De rennere mit jet va rozza. Sjunker, zök-ke, trieko. ’t Is hu Tommie-daag. Raeste óp terrasse mit rozza kóch. D’r Hannes vieët mit e rozza hats i zieng eje klure. ’t Hat ‘m jevräud de letste paar waeche. D’r Giro. Inne Hollender hat jewonne. En óch nog va zoeë kótbij.

D’r letste zamsdieg in d’r mai. Zommerlieg werm. Dure en vinstere óp. Inne daag um tse jenisse. D’r Joeëhan en zieng vrauw sjpatsere jemuutlieg noa d’r maat. Ze kome langs ’t jesjef van d’r hoaresjniejer. De duur is tsouw. E sjildje hingt óp de duur. ‘Hu, vanaaf ing oer jesjlaose.’

‘Lies, wits te wat iech jehoeëd han? Doa kunt e bóch. Bij d’r hoarsjniejer woare ze dat an ’t vertselle.’ ‘Wat vuur bóch, Joeëhan?’ ‘E bóch woa vier i vuur kome.’ ‘Dat hant ze diech doa wies jemaad.’ ‘Nae Lies, ’t is woar.’

Lu. Uvveral lu. In versjiedene sjpröach. De Tsjeche sjpraeche hön in ‘t Engelsj aa. Kammera’s. Tillefoons óp kule. Selfies. Ze vroage um ing foto tse maache. Drei vrauwlu jeëve inne man d’r tillefoon. Heë kniepst ziechzelver. Hilt d’r aparaat verkierd erum.

De loeët sjtrak blauw. D’r wink frisj. E paar jraad boave noel. De sjattens lenge ziech in de herfszon. Va beum teje jieëvele. Inne durchdewaechse daag. Lu mit kappe, mutjse óp d’r kop. Sjalle jeknupd um d’r haos. Winkterjes teje de kauw. Inne inkele hód. Ze vertselle ziech jet.