Columns 2022

Vurrieje waech varete ze nog mit d’r tsóg noa ’t tejater. Noen zitse ze werm in d’r tsóg. ’t Bertie en d’r Wiel. Ze sjtieje tswai sjtations ieëder oes wie doe. Mit e anger jemuud. Sjwiejend lofe ze neëveree. Sjtaeche inne jroeëse verkierswaeg uvver. Mit villa’s oes vruiere tsiet. In ing hat de verjangeheet ing plaatsj kraeje.

’t Is e jesjenk vuur d’r Wiel. Vadderdaag. Va de kinger. Noa e tejatersjtuk. Jesjraeve durch inne jeeslieje hónged joar jeleie. Heë woeët inne wiese raaf tusje sjwatse kroats jeneumd. Heë sjrievet uvver mach va kirch en koel. Uvver leefde vuur d’r herjod en d’r miensj. En vuural dat letste jeet deep in ’t sjtuk.

Inne sjnikhese daag. Doa  dinkt d’r Joeëhan döks aa. Zicher wen ’t kaod en naas a jen duur is. En noen is ’t da zoeë wied. Hingenum in d’r sjatte. Dat hat me jemeld. Blief oes de zon. En angesj jód i-sjmiere. Verjaes ’t drinke nit. ’t Betste is wasser. Dat letste hat d’r Joeëhan  ’t Lieza e paar moal hure zage.

Inne daag um heem tse zieë. Tse zitse óp inne jetseerde sjtool. Mit tseechnoenge en nog mieë mit wat de klingkinger óppen sjoeël jemaad hant. Doa is wal ummer ing juffrauw of inne meester die de vaddere en de opaats hoeëg wille losse leëve. Ze hauwe ’t wal ins druvver jehad. De manslu van de bank.

In dis tsiet fietse óp zóndiegmörje betseechent wade of umvare. En dat deed d’r Hannes jeer. ’t Is de tsiet va protsessiejoeëne. In alle herjodsvrugde ziet heë lu an jang mit tsere. Vuur de brónk. Heë nimt noen inne aafsjlaag deë heë angesj in ’t noajoar fietst. D’r waeg noa d’r boerehof woa heë in d’r herfs eppel jelt.

Ze riskere ’t nog ins. ’t Lieza en d’r Joeëhan um óp vakans tse joa. Mit Himmelvaat. Ing rees mit de bus. Noa de berje. Umhoeëg. E paar joa hant ze ’t nit riskeerd. En noen is ’t zoeë wied. E kóffer ipakke. Jidder ’t ziengt. ‘Nit mieë wie ee,’ zeët d’r Joeëhan.

Ze kome bijenee. Óp ing plaatsj van absjied. Va loslosse. In inne zaal va troane. Ónbejrif. Doa zitse ze. Sjrievere. Ze sjpille ’t sjpel va wöad. Sjenke ’t jewieët va verdrage. Sjetse de weëd va jeveul. De koens va troeës. Durch ’t beneume van ’t leed. Inne zakdóch vuur troane.

Wie vroeë woar e, d’r Jean. Noa de coronatsiet nog ins e joar uvverwinktere in ’t zude. En noen werm heem. Um tse moale. Vräud oessjträue mit verf uvver ’t dóch. En da kome kweer d’rdurch bilder eri. Ze knalle. Krig. Heë hilt ziech d’r kop vas. Wat óp ’t dóch kunt, is sjtubjries, doeëdsjwats, blódroeë.

Bleech jeël dörper. Jrieze sjtub wingt óp. Sjtroase nog ummer sjmaal wie i filme van oeëts. Uvver krig en doeë. Vöal doeë. Jong lu. Noen jetseechend i kruutser en inne inkele sjteer. Óp e wiesveld van ier. Jerijd in ónendlieg leed. Oeskiek óp de zieë. Lu lofe rónk. Va wieë en zieë. Ze drage rouw mit ziech mit.

Boave óp inne huevel sjteet e bild. Ing erinneroeng aa jevallene in d’r krig. Jries i sjtee. Jekluurd i de tsiet. D’r Hannes fietst eróp. Vuur ’t bild is ing kling parkeerplaatsj. Is aafjezatsd mit e sjtanketsel. Doa-aa hingt e sjild. ‘In verband met de Dodenherdenking parkeerplaats gesloten’.

’t Woar e paar waeche jeleie, dat ze inne tseddel in de brivvebus kroge. Inne ópróf um mit tse doeë an d’r könneksdaag. Vuur de hoesduur kuet me zaachens tse koof aabeie. Nit alling vuur kinger. De janse noabersjaf. En dat zoge ’t Lieza en d’r Joeëhan waal zitse. E oranjefes i jen sjtroas.

’t Dörp sjtroalt in de zon. De manslu van de bank hant de lampepöal mit vrugjoarblomme jetseerd. Jeël wiese klure. ’t Is Poasje, mar doa hant ze ’t kóm uvver. ’t Jong ejentlieg mar uvver ee dink. D’r krig. D’r Karl vertsellet uvver zieng eje deens-tsiet.

‘In de Sjtil Waech, d’r daag noa Wiese Donnesjdieg junt vier óp Jouwe Vriedieg Oeësteraier jelde.’ Dat is ’t ieëtsjte wat d’r Wiel teëje ’t Bertie zeët, went e wakker weëd. En dat dunt ze óch. ’t Weer hat ing vrugjoarzon. Nog mieë lu hant ziech bedaad, dat zoeëwie ’t Bertie en d’r Wiel tse doeë.

Haze hinger vinstere. Aier tsere sjtruuch. D’r oeësterhaas óngerweëgs. De poasjjesjiechte tseecht ziech. D’r aavank van de Jouw Waech. Nog paars. ’t Jeël wies van de Oeëstere sjteet veëdieg. Ing sjtrief blauw leuft al ing tsiet d’rdurch. Boes en vaaste van oeëts. Luezoeng zukke vuur leed. Nit ópjeëve.

D’r Joeëhan vauwt de tsiedónk tsouw. ‘Hu is inne daag um nit tse jeleuve.’ ‘Wiezoeë,’ vroagt ’t Lieza. ‘Sjteet dat in de tsiedónk?’ ‘Nae Lies. ’t Is doch hu ee april. Ziech mar vroeë, dat iech diech nog nit vuur d’r jek han jehaode.’

Vrugjoar. Nog winktertsiet. Temperatoer i zommerweëd. Hei en doa weëd al i jadens jesjoefeld. ’t Bertie en d’r Wiel maache inne sjpatseerjank. Dizze mörje koam  ing ballong mit de pos. Ing jroeëse vunnef-enzivvetsieg dróp jemoald. Sjtrak kome ze óp bezuk. De kinger. Oane aafsjtand. ’t Kan jodsedank werm allenäu.

E oaliegsmentje zitst óp d’r rank van de roet in de duur. Vuur d’r Hannes is ’t inne jrós. ’t Vrugjoar óngerweëgs. Vuur ’t ieëtsjt noa ing lange tsiet maat e hu werm ins inne jroeëse toer. In de winktertsiet hat e jet klinger sjtukker in d’r trengel jefietst. Al flot bemerkt e ‘t. ’t Is nog nit allenäu zoeë jelenkieg.

t Lieza kunt ’t tsimmer eri. ’t Hat jet tseddele i jen heng. ‘Kiek ins hei Joeëhan. ’t Is werm zoeë wied. De brivvebusse jevöld mit vrundlieg kiekende lu.’ ‘Da móts te vrundlieg tseruk kieke.’

Mit de reestaesj in ing hank leuft ’t Marij durch de sjtroas. Het drieënt ziech nog ins um en winkt. Noa zieng eldere. De Vasteloavendsdaag is ’t heem jeweë. Vurriegs joar woar ’t nit kome. Evver dis joar kroog ’t dat nit veëdieg. Wie kótterbij d’r  Vasteloavend koam, wie ónrui-iejer ’t woeët.

Heë vrieft mit inne loemel uvver d’r helm. Deë likt tusje de fietszaachens van d’r Hannes. Hu zetst heë ‘m óp. D’r helm va ziene fietskammeraad. D’r erinneroengstoer a hem. Wie ’t weer óch is. Heë jeet vuur inne kótte toer. Evver deë lengt ziech in de pedaaltritte. De jedanke junt ’m vuuroes. D’r Hannes fietst d’rhinger.

Jisteroavend is d’r Jean tseruk kome. Uvverwinktere in ’t zude. Heë vertrók doa tusje de sjneiklöks-jer. En ziet ze hei óch bluie. Werm heem. I zie hoes mit oesblik uvver de huevele. Dizze mörje maat e inne sjpatseerjank. Heë ziet al jet va Vasteloavend. Hinger ing vinster hingt e bild.

Ze woare ’t bauw verjaese tse kieke. ’t Sjaatse. Mar noa ’t ieëtsje jood zoos ’t bij hön werm jód dri. ‘t Mörjens zitse d’r Joeëhan en ’t Lieza vuur d’r tillevies. In inne óptsóg kome de medallieëts v’rbij. ‘En dizze middieg,’ zeët d’r Joeëhan, ‘kome die van d’r Vasteloavend oes ’t sjaos.’ ‘Joa, Joeëhan. Vier kanne lanksaam aavange mit tsere.’

Aavangs fibberwaar. Ze vinge dat ’t lanksaam aa tsiet weëd um rónk d’r kuchedusj tse joa zitse. De tswai breur. Aintseljenger i jans jet óptsug. Alling óch dis joar jinne óptsóg. Vurriegs joar zunt ze nit wieër kome wie de kuche. Óptsóg óp al-aafsjtand rónk d’r dusj. Óch noen likt e jroeës sjtuk papier óp d’r dusj.

Ze hant ziech werm ins aafjekald. De manslu van de bank. Jemindlieg zitse ze doa jet sjtonde bijenee. Evver in de winktertsiet is ‘t doa tse kaod vuur. Ze uvverlegke waal. Mar ejentlieg dunt ze jenauw ’t nemlieje wie de anger joare. Noa de krib óprume bij d’r kirchplai, kome noen de klone an de lampepöal.