De jonge van de Sjoeëlpoats

De jonge van de Sjoeëlpoats

Deel 1 – September

’t Naats hauw ’t jerend. D’r sjtoep en de sjtroas zunt nog naas. Durch de wólke sjiengt ing bleeche zon. D’r ieëtsjte mondieg in d’r september. De sjoeël vingt werm aa. D’r Wiel sjteet mit zierng mam óp ’t sjtuupje bij hön vuur de duur. Ze keurt ‘m uvver d’r kop de hoare sjun reët. Alling d’r weerwaas vure in d’r ponnie sjpringt óp.
‘Jód loestere wa, Wiel,’ zeët ze.
D’r Wiel knikt oes jewunde ins. Heë kan sjleët zage, ‘nae.’ Zoeë is e ’t flotste d’r vanaaf. Heë kneuft ziech d’r jas tsouw en winkt.
‘Wiel!’ De sjtim van d’r Pee klinkt durch de sjtroas. Heë kunt aa sjneure. Tsezame lofe ze wieër. De mam kiekt de jonge noa.
‘Jroeës is d’r Wiel woeëde,’ dinkt ze.
E paar joar jeleie braat ze hem d’r ieëtsjte sjoeëldaag nog noa jen sjoeël. D’r Pee leuft mit inne vós óp d’r sjtoeprank en d’r angere in de zief. ‘Iech han floep vuur de Tsiem.’
D’r Wiel deed hem noa. ‘Iech han óch floep. Dat is inne sjtrenge.’
D’r nuie meester van de vunnefde klas is vuur hön zoeëjet wie ing sjoel reën. In d’r drek óp ’t plaisje vuur de kirch sjteet wasser in de knikkerkoele. De jonge hant doa jee oog vuur. Sjpeële is jet vuur sjtrak, noa de sjoeël. An d’r rank van ’t foesbalveld sjtunt d’r Al en d’r Lei. De jole ligke verlosse d’rbij. Ze kieke vuur ziech oes. D’r Pee en d’r Wiel junt bij hön sjtoa.’
‘Hoewoewoewoe.’  D’r Tieën kunt aasjneure. Heë keëkt wie inne Indiaan en huit mit de vlakke hank teëje d’r mónk.
‘Dierek kans te dat óch róffe. Bij de Tsiem in de klas,’ laacht d’r Pee.
‘Nae, da krien iech ze mit d’r trommelkuul.’ D’r Tieën vrieft ziech mit ing hank uvver d’r boam.
Joa, ’t flesje van d’r meester Tsiem,’ fluustert d’r Al.
‘Doa sjtunt de jonge van de vunnefde klas.’ D’r Lou huppelt kótterbij. ‘Zut uur uuch an ’t vräue? Óp de Tsiem?’
Jinne zeët jet. D’r Lou wilt nit nog mieë zaots in de wonde van de jonge sjträue. Heë kiekt ins rónk en wiest noa ’t hoes neëver de sjoeël. ’t Hoes van d’r kuster. Van e tsimmer an de vuurzie is e jesjef jemaat. Doa verkeuft heë wien en vanaaf de vakans óch ies. Um reklaam tse maache hingt an d’r jieëvel ing jroeëse klok. ‘Vanoes de klas kan iech zieë wie sjpieë ’t is.’
Heë hat ’t nog nit jezaad of de sjel klinkt. De Plaat sjteet midde-óp d’r sjpieëlplai. D’r meester van d’r Lou in de zesde klas. De klok jieët nuung oer aa. Inne janse sjoeëldaag waat. De jonge van de vunnefde kieke noa de Tsiem. Jroeëse rong oge hinger inne sjwoare broenge bril. De heng in de taesje van inne vaal broenge sjtupjas. In ’t kling taesje boave an d’r jas sjtikt ing pen met e roeë dupje. In d’r sjtoaf zitse jet roeë inkt vlekke. D’r jas zitst jesjpanne rónk d’r boech. Bij de dreide sjel is ’t muus-jens sjtil. Ze durve koalieg tse oame. Sjnak kieke ze vuur ziech oes. Zoeë lofe ze hinger de Tsiem aa. D’r meester vuur e joar.
In de sjpieëltsiet kunt d’r Lou zofort noa hön tsouw. ‘Hat uur ’t flesje al jezieë?’
”t Likt óp de vinsterbank.’ D’r Tieën veult ziech werm uvver d’r boam. ‘Mar nog nit jevóld.’
De wiezere van de klok bij d’r kuster drieëne rónk. ’t Wasser in de knikkerkoele zakt. D’r drek vuur de jole óp ’t foesbalveld druugt óp. Bij de sjoeëlpoats sjtunt werm de mamme. ’t Weëd veer oer. D’r sjtub vuur de jole wingt óp. Inne bal rolt durch ’t jraas. Kingersjtimme klinke durch de sjtroase. De jonge van de vunnefde hant ’t huekste woad. Ze hant d’r ieëtsjte sjoeëldaag uvverleëft. Die angere zalle óch wal lukke. D’r Wiel sjpringt d’r Tieën in d’r nak. D’r Al leuft mit d’r bal an d’r vós. D’r Pee en d’r Lei verzukke hem d’r bal aaf tse neëme. Zoeë sjpieële ze ing janse tsiet. D’r Lou kunt sjpieëder oes de sjoeël. De jonge van de zesde krient noa sjoeël extra les. Ze junt ’t nieëks noa ing anger sjoeël. Ing hoeëjere. Doarum mósse ze vöal liere.
‘Vier broeche dat nit,’ zeët d’r Tieën. ‘Vier zitse bij de Tsiem.’
‘Joa, uur hat jeluk,’ laacht d’r Lou. Noen sjneurt heë óch hinger d’r bal aa.

Deel 2 – De koel

D’r mitwoch in de ieëtsjte sjoeëlwaech. De zon sjiengt. Nog ummer zommerwerm. D’r Lou en d’r Pee sjtunt an d’r rank van ’t foesbalveld. ’t Is knoebelig. Doarum weëd doa nit jefoesbald. Ze sjubbe drek voet. D’r Lei en d’r Wiel lofe uvver ’t foesbalveld. Ze hant óch ing sjub bie ziech.
‘D’r Al kunt óch dierek,’ zeët d’r Lei.
D’r Lou sjtelt ziech reët. ‘Dierek in d’r drek.’

Noen jrave ze mit ze vere. ’t Laoch weëd jroeëser. D’r Lei lekt ing hank óp d’r kop.”t Mós zoeë deep zieë dat vier dri kanne sjtoa.’
Uvver ’t foesbalveld klinkt inne indiane-sjrai. D’r Tieën kunt mit d’r Al. Ze drage ing auw dekke.
‘Hei kanne vier ’t daach mitmaache,’ róffe ze tsezame.

D’r  Al wiest noa inne ek van ’t veld. ‘Doa hinge ligke tek.’

Heë leuft d’rhin. D’r Tieën jeet mit. Ze sjlefe de tek noa de koel. ‘t Laoch is deep jenóg. ’t Daach kan dróp. Ietsj de tek. Da de dekke. E sjtuks-je losse ze vrij. Doa kanne ze in de koel sjpringe. Ee vuur ee junt ze dri. Ze sjtunt in inne krink.

‘Dat is ós koel,’ ruft d’r Lei.

D’r Pee lekt inne vinger op d’r mónk. ‘Nit ezoeë hel. Jinne darf ós hure.’

D’r Lou zeët ‘m noa. ‘Jinne darf ós hure. Vier zunt de jonge van de sjoeëlpoats.’

‘Wat junt vier doeë,’ vroagt d’r Pee.

‘Vier junt noa d’r koelbeusj. Doa passere jeheme dinger. Die mósse vier verzukke tse vinge,’ fluustert d’r Wiel.

‘Dat is e e jód iedee,’ zeët d’r Lou. ‘De koel is ós hoes. En vier junt noa d’r koelbeusj. Dat is ózze jaad.’
De jonge vinge ’t priema. Wen ’t mar sjpannend is. D’r Al zetst ziech op de hoeke. ‘Vier moeëte ejentlieg jet han um óp tse zitse.’
‘Bij  ós heem likt e aod zeel  in d’r sjtal. Dat weëd voetjewórpe. Vier darve ’t besjtimd han,’ zeët d’r Pee.
D’r Tieën kiekt eróp. ‘Kanne  vier doa ’t daach va maache. Dat hilt d’r reën teëje. En de dekke legke vier óppen eëd.’

Ze sjravele mit muite oes de koel. Doa bedinke ze ziech óch jet óp um mekkeliejeer droes tse kome. Bij d’r Al sjteet in ’t majazien van ’t jesjef nog ing auw hootsere kis. Die weëd nit mieë jebroecht. Wen de jonge d’r teppieg bij d’r Pee hoale, jeet D’r Lou mit d’r Al mit um de kis tse drage. D’r teppieg rolle ze oes in ’t laoch. Deë is waal tse jroeës, mar dat maat nuuks oes. Ze klappe ‘m e sjtuk doebel. Noen kanne ze zitse.

‘Wienieë junt vier noa d’r koelbeusj,’  vroagt d’r Lei.

‘Ieëtsjt mósse vier inne plaan maache,’ zeët d’r Tieën. ‘Iech wees ing sjun plaatsj woa vier eri kanne. Doa kanne vier ónger d’r sjtacheldroad durch kroefe. Langs ’t koareveld is ing sjmaal sjtrief jraas. Wen vier hingeree lofe kome vier bij d’r sjtacheldroad. ’t Letste sjtuk mósse vier waal kroefe. Want doa kunt óch wal ins inne polies oes de poats en da ziet deë ós.’

Ze vinge ’t allenäu e jódiedee. D’r Lou vrieft ziech in de heng. ‘Wat sjpannend. Junt vier noen?’

‘Nae. Lou,’ zeët d’r Tieën, ‘doa hant vier noen tse winnieg tsiet vuur. Nieëkste mitwoch. Da hant vier d’r janse middieg. Ieëtsj junt vier ins kieke. D’r kroam verkenne. Iech jon als ieëtsjte ónger d’r droad durch. Iech ken miech jód oes.’

Doa hat jinne e probleem. D’r pap van d’r Tieën is koelpolies. En heë jeet wal ins mit wen ziene pap deens hat in d’r beusj.
Ze kroefe werm oes ’t laoch. D’r middieg is um. De jonge van de sjoeëlpoats junt noa heem. Ing sjpannende tsiet brikt aa. Jinne darf ’t wisse. Dat hant ze mitee aafjesjpraoche.

Deel 3 – D’r koelbeusj

Óp ’t foesbalveld sjneure de jonge hinger d’r bal aa. D’r september bringt nog ummer sjun weer. De jonge kanne óch dizze woensdiegmiddieg foesballe. Oane naas tse weëde. Alling de jonge van de sjpoeëlpoats nit. Die hant hu d’r jroeëse daag. Noa d’r koelbeusj. Tsezame zitse ze óp de dekke in de koel. D’r Tieën deed ’t woad. ‘Wie aafjesjrpaoche lofe vier langs ’t veld woe ’t koare sjtong. D’r boer hat ’t veld wal umjeplógd, mar durch de sjtrief jraas d’rneëver kanne vier jemekkeliejer lofe. En ’t letste sjtuk kroefe.’

De sjpannoeng sjtiegt. Sjtil kroefe ze oes de koel. D’r Tieën jeet vuuróp. Va wieds hure ze de sjtimme van de foesballere óp ’t veld. Mar dat jeet an hön verbij. Doa tselt mar ee dink, d’r koelbeusj.Óp zuknoa de jeheme. De sjtrief jraas is durch ‘t plógge jet sjmaler woeëde. Drum leuft ’t ziech nit uvveral eëve jemekkelieg. D’r Tieën jeet op de hoeke. ‘Vanaaf hei mósse vier kroefe en sjwieje,’ fluustert heë.
D’r Lou kunt hinger hem. ‘Wat mósse vier? Verzoefe?’
Jinne durft tse laache. Ze kroefe hinger d’r Tieën aa. An d’r rank van ’t veld wade ze. Bij de poliesekontrol is nuuks tse zieë. D’r Tieën sjtikt de hank  óp. Da wiest heë noa vure. Jebukt sjtaeche ze flot d’r knauwelewaeg uvver. Ee vuur sjpringe ze in de sjtruuch. Effe blieve sjtil zitse um tse kieke of wirklieg jinne kunt. D’r sjtacheldroad is duudlieg tse zieë.

Ónger d’r ungesjte droad is plaatsj jenóg um óngerdurch tse kroefe. D’r Tieën kruuft als ieëtsjte. Jans vuurzichtieg óp d’r boech. Mit de elleböag  zetst heë ziech aaf. D’r kop en d’r ruk jeet jód. De jonge haode d’r oam i. De vót is krietiesj. Bij d’r Tieën evver nit. D’r Lou duit teëje d’r Pee.
‘Wen dat mar bij diech jód jeet.’
Deë duit tseruk. ‘Iech han jing dikke vót.’
D’r  Al legkt ziech inne vinger  óp d’r mónk. ‘Ssjt.’

Mit de heng duit d’r Tieën ziech aaf. D’r rómp kunt jet umhoeëg. De bee sjuve uvver jen eëd ónger d’r droad durch. Heë wil óp de hoeke joa zitse. Mar lekt ziech werm flot plat neer.  Uvver d’r beusjwaeg kunt jet aalofe. D’r Tieën hilt ziech de heng óp d’r kop. He huet d’r sjrit kótterbij kome. Vlakbij hem  bliet d’r perzoeën sjtoa. De jonge zient d’r Tieën ligke. D’r Al kiekt mit jroese oge. ‘Doa is jevoar.’
Durch de sjtruuch kanne ze nit  zieë wat. De sjritte junt wier. Noen flotter, ummer flotter. Tusje zieng  vingere durch kiekt d’r Tieën eróp. Heë ziet sjwatse sjong en e sjtuk van bóksepiefe. ’t Zunt blauwe. Went e nuuks mieë huet kunt e reët. Heë winkt de angere.

Ee vuur ee kroefe ze ónger d’r droad durch.

‘Kiek oes wa, Pee,’ zeët d’r Lou.

D’r Pee sjtikt ‘m de tsong oes.
’t Doert effe vuurdat de jonge in d’r beusj zunt. Ze sjtunt langs d’r beusjwaeg.

‘Woar jet,’ vroagt d’r Al.

D’r Tieën kiekt nog ummer jesjpanne. ‘Doa lofet inne langs. Mit sjwatse sjong en blauw bóksepiefe. Die kanne wal van inne polies zieë.”

‘Weë da?’

‘Iech koeë ’t nit zieë.’

‘Kiek doa.’ D’r Lei leuft e sjtuks-je wieër. Da bliet heë sjtoa. An d’r rank van d’r beusjwaeg likt  e peks-je. De jonge kome kótterbij. ’t Is e peks-je tsiejarette. ‘Peter Stuyvesant,’ sjteet mit jroeëse letter drop. Vuurzichtieg raaft d’r Wiel ’t op. ‘Vier hant ing sjats vónge.’

De oge van d’r Al weëde jroeëser. ‘Die neëme vier mit noa de koel.’

Flot junt ze tseruk noa d’r droad. Ee vuur ee kroefe ze werm ónger d’r droad durch. D’r Lou jeet als ieëtsjte. D’r Pee sjtuest ‘m ónger de vót. ‘Zaan nuuks uvver mieng vót.’
Um tse laache hat jinne tsiet. Flot noa de koel. Ze sjneure uvver de jraassjtrief. Hei en doa sjpringe ze uvver de leemknöa. D’r Wiel hat ’t peks-je ónger zie hemme jeduit. Mit ing hank hilt  e ’t vas. Jinne darf ’t zieë. In de koel zitse ze óp de dekke. Ze hieche nog noa. De sjats is zicher aa kome. In inne ek ónger de dekke weëd ze versjtaoche. Vuur alle zicherheet legke ze jet teks-jer dróp en drueg bleër. Mörje kome ze werm noa de koel. Da weëd de sjats ópjemaad. ’t Bliet sjpannend. Ze beloave nog ins anee um jinne jet tse vertselle.

Deel 4 – Tsjiejarette

Noa sjoeël treffe de jonge ziech werm in de koel. D’r Lei is tusje de middieg al ins jange kieke of de sjats nog doa woar. Jinne angere hat ze vónge. Doa zunt ze vroeë mit. D’r Al sjleet de dekke tseruk. Doa is hönne sjats. ’t Peks-je tsiejarette. Heë raaft ’t  óp. ‘Zalle vier ’t óp maache?’

Jinne zeët jet. E paar knikke va joa. ’t Is ja noen va hön. ’t Jood jekluurd sjtriefje papier trukt d’r Al d’r vanaaf. ’t Zitst an de oavezie um ’t peks-je jewikkeld. Doadurch kan heë ’t cellofaanpapier jemekkelieg d’rva hoale. ’t Peks-je blinkt nit mieë. An de oavezie is ’t tsouwjevouwe en vas-jeplekt. Mit inne vinger riest e in inne ek e sjtuks-je papier voet. Dat hat heë döks jenóg jezieë va ziene pap. Wen deë e nui peks-je  tsiejarette ópmaacht. An de binnezie is zilverpapier. Doa-i zunt de tsiejarette jewikkeld. Wen dat d’rva is, kan me de filtere zieë. In ing hank hilt e ’t peks-je vas. Va de angere hank sjikt e d’r wiesvinger oes. Doa sjleet e de boavezie van ’t peks-je, woa ’t papier nog teëje zitst, teëje. E paar tsiejarette roetsje droes. Zoeë kanne ze jemekkelieg de tsiejarette droes trekke. Jidderinne pakt ziech ing. Mar wat noen?
‘Zalle vier ze ópsjwame,’ zeët d’r Pee.
D’r Tieën sjtikt ziech de tsiejaret in d’r mónk en holt ze werm droes. ‘Mar wie? Vier hant toch jing sjweëjele.’
‘Waad effe.’ D’r Wiel leuft noa de kis van d’r i-jank. ‘Iech han mit mie broor va eechele pupjer jemaad. Doa hant vier sjweëjele bij nuedieg jehat. Doa zalle wal sjweëjele mit roeë köpjer bij zieë. Iech jon ins kieke.’

Óch d’r Pee sjteet óp. ‘Iech loof mit diech mit. Bij miech heem likt in d’r sjtal e leëg sjweëjelsdues-je.’
‘Wen uur tserukkomt, wie wisse vier dat uur ’t zut,’ vroagt d’r Lei. ‘Nit dat inne angere eri kunt. Da ziet deë de sjats van ós.’
‘E wachwoad.’ D’r Lou wiest mit inne vinger in de loeët.
D’r Lei kiekt ‘m verwóngerd aa. ‘E jód iedee Lou. Has te ee?’
‘Los miech ins noadinke.’
Óngertusje vange ze aa jet name tse neume. ‘De sjats-jonge. De sjoeëlpaots. D’r koelbeusj.’ Dat letste woad bringt d’r Lou óp e iedee. ‘Koelköp.’
De jonge mósse laache. Richtieg jet van d’r Lou. Ze vinge ’t jód. Vanaaf noen hant de jonge van de sjoeëlpoats e wachwoad. ‘Koelköp.’ D’r Wiel en d’r Pee kroefe oes de koel. Ze sjneure zoeë flot wie meuglieg noa heem. ’t Doert nit lang. D’r Tieën sjteet bij d’r i-jank. Wen ze tserukkome mósse ze dem ’t wachwoad zage.’Koelköp.’ Noen darve ze eri. D’r Wiel hat e mentjeva eechele i jen heng. De oge zunt va sjweëjeleköp. Heëtrukt ze droes. De sjweëjele zunt tse kót um ing tsiejaret aa tse maache. D’r Al weest doa wal jet óp. Heë sjtriecht d’r sjweëjel langs ’t dues-je en duit d’r brennende sjweëjel flot drin. An de óngerzie hilt e ’t dues-je vas. Ze duie ing tsiejaret in d’r mónk en haode ze jeklemd tusje d’r wies- en d’r middevinger. Ee vuur ee sjtaeche ze de tsiejaret in de vlam van ’t duesje. Vuurzichtieg zoege ze draa en oame d’r sjwaam oes. ’t Doert nit lang of ’t hóste vingt aa. D’r Lei kriet troane in de oge. De koel sjteet vol sjwaam. D’r Tieën huit mit ing hank d’r sjwaam voet. In d’r ek woa de sjats loog, brent ’t dues-je lanksaam oes. Effe sjwaamt ’t nog noa. De jonge zunt bang um tse sjtikke. Ze kroefe hingeree oes de koel. De tsiejarette werpe ze in ’t jraas.
‘Oestreëne,’ ruft d’r Lou. ‘Vier dunt jraad of vier danse.’
Zoeë sjpringe ze óp de tsiejarette. D’r sjwaam trukt lanksaam voet. Jeluklieg is óp ’t foesbalveld jinne tse zieë.

D’r Lei vrieft ziech durch de oge. ‘Jinne hat ‘t jezieë.’
‘Losse vier dat hoffe,’ zeët d’r Wiel.

Noen wie d’r sjwaam voet is, jeet d’r Al nog ins in de koel um de sjats tse versjtaeche. ‘Koelköp,’ ruft e, wen e werm droes kunt.
‘Joa  Al, vier wisse dat-s doe ’t bis,’ laacht d’r Lou.

Mit roeë oge junt ze noa heem. E bis-je sjleët van de tsiejarette. Mar ’t bliet hönne sjats.

Deel 5 – D’r Nikie

Van de beum rónk de kirch vleie jet bleer eraaf. D’r Pee en d’r Wiel sjpringe d’rhin. Ze verzukke e blad tse sjnappe. D’r Pee hat ee. E jeël blad mit e bis-je roeë. Heë wurpt ’t werm in de loeët. Nit wied. ’t Dwarrelt eraaf. Noen sjnapt d’r Wiel ’t.
‘Aa!’ Hinger hön klinkt ing sjtim. ’t Is d’r Niekie.
‘Iech han ’t waal jezieë. Doa koam sjwaam oes de koel.’
‘Woa has te ’t uvver,’ vroagt d’r Wiel.

‘Uur woart an ’t piefe!’
‘Jank jong,’ d’r Pee bemuit ziech d’rmit. ‘Doe has sjwaam vuur de oge.’
‘Iech han ’t wal jezieë.’ D’r Niekie sjneurt voet.
‘Doe fantaseers,’ keëkt d’r Wiel hem noa.
D’r Pee vertrouwt ’t nit. ‘Wen deë mar nuuks teëje d”r meester zeët.’
‘Vier mósse de angere waarsjauwe,’ zeët d’r Wiel.
Bij de sjoeëlpoats sjtunt d’r Tieën en d’r Lei. D’r Niekie sjteet e sjtuk wieër mit inne jrielaach i zie jezich. D’r Wiel en d’r Lei kome kótterbij.
‘D’r Niekie hat ’t jezieë van ’t piefe,’ fluustert d’r Tieën.
D’r Lei hilt ing hank vuur d’r mónk. ‘Went e ós mar nit verklaaft.’

‘Da hat e pech,’ d’r Lei drieënt ziech um noa d’r Niekie.
‘Wie kiekt uur,’ ruft d’r Lou. Heë is al óp d’r sjpieëlplai en kunt huppelend kótterbij. Wen te bij hön is, zeët e sjtil: ‘Is ’t uuch nog sjleët van de tsiejaret?’
De jonge sjwieje.
‘Wat is mit uuch?’
D’r Lei wiest noa d’r Niekie. ‘Heë hat ós zieë piefe.’

D’r Lou vilt d’r mónk óp. Mit e paar sjritte is e bij d’r Niekie. ‘Wat bis doe an ’t vertselle?’
D’r Niekie laacht alling mar.
‘Pas óp, wa mentje!’ D’r Lou pakt ‘m bij d’r wikkel. ‘Zeës te ee woad teëje d’r meester. Da sjturfs te d’r kieteldoeëd.’

Óp d’r sjoeëlplai klinkt de sjel. Mit tswai heng duit d’r Niekie d’r Lou van ziech aaf. Flot sjneurt e d’r sjpieëlplai eróp. De jonge sjpatsere d’r hinger aa.

Noa sjoeël treffe zich werm bij de poats. D’r Al kunt als letste. Heë hat d’r Niekie bij ziech. ‘D’r Niekie wil bij ós d’rbij kome.’
Tsejeliechertsiet winke de jonge d’r kop. Nè, dat noeëts.
‘Mar heë weest van ózze sja…’
D’r Lei duit d’r Al ing hank óp d’r mónk. ‘Sjwieg.’
‘Noen hat iech ’t jehoeëd!’ D’r Niekie hat werm inne jrielaach i zie jezich.’Iech jon ’t zage!’ Flot drieënt e ziech um en sjneurt voet. D’r jonge bedinke ziech nit lang en junt hinger ‘m aa. D’r Wiel kan hel lofe. Vuurdat d’r Niekie óp d’r ek van de sjtroas is, hat d’r Wiel ‘m tse pakke. Jraad bij inne berg sjlaam. Deë is doa jraad oes-jelane. D’r Niekie riest ziech los van d’r Wiel en verluut ’t eëvewieëd. Lankoes vilt e vuuruvver in d’r sjlaam. Mit muite sjravelt e ziech oes d’r sjlaam. De vuurzie van d’r Niekie is inne jroeëse plekke sjwatse kauwjoem. Brullend leuft e noa heem. De bee oezeree. De erm va ziech aaf. De vingere jesjtrekt. In d’r sjlaam is zieng fiejoeër aafjemoald.
‘Niekie noen kans te kauwjoembelle bloaze,’ ruft d’r Lou.
De jonge brulle van ’t laache. Mar nit lang.
‘Koom,’ zeët d’r Al, ‘dierek kunt zieng mam.’
Ze sjneure voet. Zoeë hel ze kanne mit d’r floep in de bee. Wat sjteet hön mörje tse wade?

‘Iech jon de sjats jód verberje. De tsiejarette don iech in e ieëzere tsjiejaredües-je. Ónger de dekke in de koel jraaf iech e laoch. Doa don iech ’t dües-je i. Drek dróp. Jinne deë ’t ziet.’
D’r Lou klopt ‘m óp de sjouwer. ‘Jód, koelkop!’ Jinne laacht. Ze junt noa heem.

Deel 6 – Roete-tikie

Bij d’r Wiel heem jeet de vuurduursjel. Ze zunt jraad veëdieg mit aese. D’r pap leuft  noa d’r jank. De tsimmerduur bliet e sjtuk óp sjtoa. Heë hat kóm de vuurduur ópjemaat of ing sjtim sjalt durch d’r jank.
‘Móst uur ins kieke wat deë Wiel van uuch jedoa hat.’
Ze hat e pak va tsiedónkepapier i jen heng. Doa-i zitse d’r trieko en de bóks van d’r Niekie. Vol mit sjlaamvlekke. D’r Niekie sjteet neëver heur.
‘Heë hat d’r Niekie jeweun in d’r sjlaam jeduid.’
D’r Wiel zitst sjtil óp d’r sjtool in ’t tsimmer. Heë durft ziech nit tse verreure. De mam jeet ins kieke in d’r jank. D’r pap bekiekt ziech de sjlaamkleier in ’t pak papier.
‘Woarum hat heë dat jedoa?’
Ze wiest noa heure Niekie. ‘Heë hat jezieë dat ze an ’t piefe woare.’
‘An ’t piefe? Dat darf e nit. Iech krien ‘m miech bij de oere.’
D’r Niekie lekt ziech flot de heng óp zieng jroeëse flapoere.
‘Los de oere va miene Nieke d’rboese. Doa weëd e al jenóg mit jetsenkt.’

D’r pap kan ziech jraad d’r laach i haode.

‘Nae, iech meen nit zieng oere, mar die van d’r Wiel.’

‘Jef miech mar de kleier. Iech zal ze vuur uuch waesje,’ zeët de mam.

‘Nae, dat broecht nit. Iech wool ’t alling mar effe jezaad han.’
Ze maat ’t pak tsouw en drieënt ziech um. D’r Niekie leuft neëver heur. De heng hat e nog ummer óp zieng oere. D’r pap kunt ’t tsimmer eri. Heë probeert nog ummer d’r laach i tse haode.

‘Wat móts te piefe? En deë Niekie in d’r sjlaam duie?’

D’r  Wiel zitst inee jedoekt in d’r sjtool. Heë waat óp inne sjlaag um de oere.

‘Zaan ins woarum? Wie koams te an die tsiejarette?’
Kóm is de sjtim van d’r Wiel tse hure.
‘Die hauwe vier vónge.’

‘Woa?’

‘Doahinge… in ’t jraas.’

‘En woarum has te deë Niekie in d’r sjlaam jeduid?’

‘Deë wool ós verklafe bij d’r meester.’
Ziene broor d’r Hub zitst an d’r dusj de tsiedónk tse leëze. Deë vingt aa tse laache.

‘Is dat deë mit die jroeëse oere?… Mit die oere in d’r sjlaam?’
D’r pap kan nog ummer ziene laach i-hoade.

‘Dat is nit um tse laache. Doa weëd nit mieë jesjpieëld. Doe kuns de janse waech noa de sjoeël zofort eri. En jank mar eróp.’
Mit troane in de oge jeet d’r Wiel de trap eróp. Heë zetst ziech hinger ’t sjloftsimmervinster. ’t Weëd al duuster. Heë ziet d’r Pee aakome. Vuurzichtieg maat e ’t vinster óp. D’r Pee ziet ‘m.

‘Jees te mit noa jen kirch, ’t okoberlof.’
‘Nae, iech han sjtroaf. D’r Niekie woar mit zieng mam hei.’

‘Hat e diech verroane. Da waad mar.’

D’r Pee leuft flot durch. Bij de kirch ziet e d’r Lei en d’r Lou. Heë vertselt hön d’r vuurval.

‘Iech mós ’t lof dene,’ zeët d’r Lou. ‘Doanoa han iech wal jet.’

‘Mar iech mós da dierek noa heem,’ zeët d’r Lei. ”t Is vrug duuster.’

‘Dat is zoeë passeerd.’
Noa ’t lof trukt d’r Lou ziech flot de maesdenerkleier oes. D’r Pee en d’r Lei wade bij de kirchduur.

‘Koom,’ ruft d’r Lou. ‘Iech han ing nold en inne vaam oes de scacristie mitjenoame. Die zitse in ’t nieënmengelsje van de deensmaagd van d’r pastoer. Koom, vier junt roete-tieke!’

Tsezame sjneure ze noa ’t hoes van d’r Niekie heem. D’r Lou maat e sjtinke vas an d’r vaam. En bingt ’t dröadje an de nold. D’r Pee sjravelt óp de vinsterbank. D’r Lei duit ‘m e sjtuk eróp. De nold duit d’r Pee boave in ’t hootsere raam van de vinster. ’t Sjtinke tiekt teëje de roet. D’r Pee sjpringt van de vinsterbank aaf. Ze sjneure de sjtroas eroes. Ee vuur ee loere ze um d’r ek. Ieëtsj kunt de mam eroes. Da d’r pap. Ze wisse nit wat ’t is. ’t Wingt e bis-je. Doarum huet me bij d’r Niekie jans jet jetiek teëje de vinster. Evver lang kanne de jonge nit kieke. Ze mösse noa heem. Mar ’t is vuur hön lang jenög jeweë um vöal sjpas tse han.

Deel 7 – Peëdskuttel

‘Vier zunt al ing janse tsiet nit mieë in ózze jaad jeweë.’
D’r Lou vrieft ziech mit ing hank durch de hoare. De jonge zitse bijenee in de koel. D’r Wiel is óch werm d’rbij. De waech binne zitse. Nit an duur kanne sjpieële is ‘m sjwoar jevalle. Heë is vroeë, dat ’t hinger d’r ruk is. Ee dink is zicher. D’r Niekie zouw e nog wal krieje. Mar wie? Oane dat de mam va dem werm bij hem heem vuur de duur sjteet.
‘Iech krien ‘m waal,’ zeët d’r Wiel ópins.
De jonge sjnappe wat e meent.
‘Al mós iech wade bis ’t jesjneit hat. Da kan iech ‘m mit sjneibel noawerpe. Dat darf.’

‘Vier hant pas oktober,’ zeët d’r Al. ‘Dat kan nog ing janse tsiet doere vuurdat ’t sjneit.’

‘Doe kans wade bis ’t sjwats sjneit,’ laacht d’r Lou. ‘Misjien deed ’t dat ieëder.’
D’r Wiel sjpringt óp. ‘Sjwats sjneit? Iech werp jing sjwatse sjneibel. Die lieche óp sjlaam.’

Noen laache óch de angere. D’r Tieën sjtelt ziech reët.
‘Wen vier nog noa d’r koelbeusj wille, mósse vier noen joa. Angesj weët ’t tse sjpieë.’

‘Koom koelköp, vier junt,’ ruft d’r Pee.
‘Koelköp,’ zage de angere hem noa. Ee vuur ee kroefe ze oes de koel. E sjtuk wieër foesballe e paar jonge van de vunnefde en zesde klas. Mar die kieke nit noa hön. Die hant alling mar oog vuur d’r bal. Hingeree lofe de koelköp uvver de sjmaal sjtrief jraas langs ’t veld. ’t Letste sjtuk mósse ze kroefe. Mar vuurdat ’t zoeë wied is, lieët d’r Tieën ziech óp d’r boech valle.
‘Doahinge óp d’r weëg neëver d’r beusj. Doa sjteet inne auto.’

Vuurzichtieg heëve ze hön köp óp. Ze zient d’r auto. Inne man sjtiegt in. Lanksaam viert d’r auto voet. Ze wade effe. Da sjtunt ze óp.
‘Weë woar dat,’ vroagt d’r Lei.

D’r Tieën sjud d’r kop.
‘Dat is ’t jroeëse jeheem,’ fluustert d’r Wiel.

D’r Pee kiekt engslieg. ‘Zalle vier mar tseruk joa?’

‘Nae.’ D’r Al sjud mit d’r kop. ”t Weëd noen jraad sjpannend.’

Jebukt leuft d’r Tieën wieër. De angere dunt ‘m noa. Flot kroefe ze ónger d’r droad durch. D’r Pee kunt als letste. Mar kóm is deë ónger d’r droad durch of ze hure inne vóssjtap. Ze duie ziech plat teëje de eëd. En haode d’r oam i. D’r vóssjtap is flot langs. D’r Tieën sjtelt ziech reët. Heë ziet inne man jraad óp d’r ruk.
‘Zoogste jet,’ vroagt d’r Lei.

‘Inne man mit inne broenge jas aa.’
‘Hauwe jing blauw bóks aa?’

‘Kank iech nit zieë.’
‘Zalle vier ins kieke of vier jing tsiejarette vinge?’

‘Los lever Lei. Vier hant al ing sjats.’

‘Wat mós dat doa?’

Ing sjtim klinkt hel hinger hön. Ze drieëne ziech um. Bij d’r droad sjteet inne koelpolies.
‘Komt uur ins flot hei!’
Voetlofe hat jinne tswek. D’r polies hat hön jezieë. En in d’r beusj leuft d’r man mit d’r broenge jas.

‘Wat zut uur an ’t doeë?’
‘Vier wole…..,’ effe waad d’r Tieën. ‘… uh kasjtaie rafe.’

‘Jut dat mar urjens angesj doeë. Nit hei. Oes d’r beusj. En flot!’
Ze kroefe werm ónger d’r droad durch. D’r polies hilt d’r Tieën teëje.

‘Ken iech diech nit? Weë bis doe?’

‘D’r Tieën.’

‘Noen zien iech ’t. D’r jong van d’r Martien. Wen diene pap dat huet!’

‘Iech kom angesj mit d’r pap dökser in d’r beusj.’

‘Joa, mar nit oane pap. En noen  ónger d’r droad durch. Maach dat uur voetkomt. Iech zal diene pap nuuks zage. Voet mit uuch.’

De jonge sjneure zoeë hel wie ze kanne uvver de sjmaal sjtrief jraas. Bij ’t foesbalveld lofe ze werm jeweun. Noa de koel junt ze nit. Vuur dizze middieg hant ze jenóg mitjemaad. D’r Pee en d’r Wiel lofe tsezame noa heem.

‘Kiek doa.’ D’r Pee wiest noa inne hoof peëdskuttele óp de sjtroas. Jraad zient ze óp dat moment d’r Niekie um d’r ek kome. Oane noa tse dinke sjnappe ze ziech inne peëdskuttel en sjpringe in de sjtruuch bij de kirch. Ze wade bis d’r Niekie langs is jelofe. Va hinge d’r sjtroech werpe ze de peëdskuttele noa d’r Niekie. Inne truft hem óp d’r ruk. D’r Niekie veult ziech óp d’r ruk. E sjtuk van d’r peëdskuttel bliet an de heng kleëve. D’r Pee en d’r Wiel lofe hinger de sjtruuch um noa heem. Ze zient nit mieë wat d’r Niekie deed. Dat is allenäu ejaal.
‘Iech broech nit tse wade bis ’t sjwats sjneit,’ laacht d’r Wiel. D’r Pee lekt inne erm uvver de sjouwer. Tsezame lofe ze wieër.

Deel 8 – Biechte

De mam van d’r Niekie sjteet óp d’r sjpielplai. Ze kalt mit de Plaat. Deë hilt de sjoeëlsjel óppen ruk. Ze wiest mit de erm alle zieë oes. De Plaat knikt. Wus leuft ze d’r sjpieëlplai aaf. De Plaat sjelt. De jonge junt in de rij sjtoa. Bij de dreide sjel lofe ze ruiieg eri. In de klas weëd ieëtsj jebeënd. Kóm hant ze ’t kruuts-tseeche jemaad of de duur jeet óp. Inne jong van de zesde klas kunt eri. Heë jieët de Tsiem e brifje. Heë leëst wat dri sjteet. Da kiekt e mit zieng jroeëse oge noa de klas.
‘Wie heeft Niekie gisteren met een paardenvijg nagegooid?’
Jinne zeët jet. D’r Pee en d’r Wiel haode d’r oam i. De Tsiem wiest noa hön.
‘Waren jullie dat?’
D’r Pee sjud d’r kop.
‘Nee, meester,’ zeët d’r Wiel.
‘Denk eraan. Liegen moet je biechten. En wie met paardenvijgen gooit, krijgt oorvijgen.’
D’r Niekie kiekt hön wus aa. D’r Pee en d’r Wiel sjudde kreftieg mit d’r kop.
Noa de sjpieëltsiet junt ze noa jen kirch. Nieëkste waech is ’t Allerhillieje. Dat is inne jroeëse fesdaag. Da mós ’t zieëlsje ring zieë. Doarum junt ze noen biechte. In de kirch sjtunt biech- sjteul. Doa-i zitst inne jeestlieje. D’r Pee en d’r Wiel junt bij d’r biechsjtool van d’r nuie kaploan sjtoa. Dat is inne vrundlieje. Doa hant ze nit  zoeëvöal floep vuur wie d’r auwe kaploan en d’r pastoer. Ee vuur ee junt de jonge eri. D’r Wiel jeet als ieëtsjte. Heë vertselt zofort dat heë mit inne peëdskuttel jewórpe hat. En doabij nog  jeloage hat. D’r kaploan sjwiegt effe.
Da fluustert e: ‘Stinkt dat niet?’
‘Jawel, meneer kaplaan. Maar ik zal ’t niet meer doen.’
‘Bid maar drie onzevaders.’
Dat vilt mit. Vroeë jeet d’r Wiel oes d’r biechsjtool. Noen kunt d’r Pee an de rij. Heë vertselt ’t zelfde wie d’r Wiel.
‘Paardenvijgen,’ zeët d’r kaploan. ‘Wat een stinkerij.’
Óch d’r Pee mós drei vadderónzer beëne.
Noa sjoeël bliet d’r Niekie bij hön sjtoa.
‘Uur hat nit alles jebiecht. Angesj hauwt uur langer mósse beëne.’
‘Biechtgeheim,’  laacht d’r Pee.
D’r Wiel knieft ziech de naas tsouw. Mar zeët nuuks. D’r Niekie leuft durch.
‘Vier mósse noen braaf zieë,’ zeët d’r Wiel. ‘Nieëkste waech is ’t Allerhillieje. Zoeëlang mós ós zieëlsje ring blieve.’
Dat vilt nit mit. Mar vuur inne fesdaag hant ze wal jet uvver. Doabij hant ze da óch e paar daag vrij. Herfsvakans. Tsiet jenóg um tse sjpieële. En zicher um in de koel tse zitse. Um tse besjpraeche wat ze mit d’r koelbeusj dunt. ’t Jeheem van d’r koelbeusj. Ieëtsjt Allerhillieje. Dat is inne zóndieg. Da tswai daag vrij um jet oes tse sjpoeëke. E vleks-je óp de zieël beëne ze wal bij de nieëkste biech voet.

Deel 9 – Nummer 1

’t Veld is wies bevroare. De zon sjteet neer. De jonge foesballe mit lang bókse aa. E paar hant ziech zoeëjaar häosje aajedoa. De zon sjteet neer. D’r kieper hat ing kap óp um teëje de zon i tse kanne kieke. Heë sjteet tusje tswai knauwele oes ’t veld. Dat is zieng jool. De koelköp foesballe óch mit. Hu foesballe alle sjtroase van  ’t vieëdel teëje de jonge oes de Nommer I sjtroas. Die sjtunt vuur. Ze zunt vöal sjterker. Dat is mar jód óch. Angesj woeët ’t doch maar klöppe. Doa zouwe ze óch mit verlizze. En ing blód naas of blauw oge uvver haode. In d’r middieg foesballe ze ónger hön. De jonge van de Nommer I blieve in hön eje sjtroas. An d’r rank van ’t veld leuft d’r Niekie verbij. Heë hat tswai jonge bij ziech. D’r Bert en d’r No. Ze blieve bij de koel sjtoa. D’r Tieën ziet ’t.
‘Kiek doahinge,’ ruft e.
De koelköp losse d’r bal vuur wat e is. Ze sjneure d’rhin.
‘Vier wille in de koel,’ zeët d’r Bert.
D’r Lou jeet vuur d’r i-jank sjtoa. ‘De koel is alling vuur de jonge die ’t wachwoad kenne.’ ‘Wat is dat da?’
‘Dat verklafe vier nit.’
D’r Niekie trukt d’r Bert an de sjouwer.
‘Kóm vier junt. Die sjtinke noa peëdskuttele.’
D’r Wiel maat inne sjrit noa vure. Mar dinkt an zieng zieël. Heë wil ze nog effe ring haode. D’r Niekie drieënt ziech um. Ónger ’t voetlofe ruft e.
‘Dat wachwoad krien iech nog wal. Waad mar.’
De koelköp klöme hingenee in ’t laoch eraaf. D’r zin um tse foesballe is hön verjange. Doabij is höne sjats i jevoar.
‘Vier kanne besser vuurleufieg nit mieë noa d’r beusj joa,’ zeët d’r Lei. ‘Doe wits mar noeëts mit deë Niekie. D’r Bert en d’r No kome oes de Nommer I sjtroas. Die zunt vöal sjterker wie vier.’
D’r Al kiekt noa de plaatsj woa de sjats verbórje is.
‘Doe has reët. Vier kanne de sjats besser urjens angesj verberje.’
‘Mar woa,’ vroagt d’r Lei.
D’r Tieën klatsjt in de heng.
‘Iech wees ’t. In d’r koelbeusj. Dierek weëd ’t e bis-je duuster. D’r polies ziet ós da nit zoeë jód. Wen vier flot zunt, kanne vier heem zieë vuurdat de sjtroase-lampe aajunt.’
Flot kroefe ze oes ’t laoch. De zon jeet oranje-roeë ónger. De jonge sjneure zoeë hel wie ze kanne. D’r Tieën hilt ’t dues-je mit de tsiejarette jód vas. Bij d’r droad sjtikt e ing hank óp.
‘Bliet uur hei. Alling bin iech flotter.’
Heë kruuft ónger d’r droad durch. De jonge zitse óp de hoeke bij d’r droad. Plötslieg is d’r Tieën werm tseruk.
‘Doa woar werm deë polies. Iech han ’t duesje losse valle. Kóm, voet.’
Mar vuurdat ze óp de sjmaal sjtrief jraas zunt, hure ze d’r motor van inne auto.
D’r Tieën is jans ópjereegd.
‘Lofe, lofe,’ keëkt e.
Boese oam kome ze werm bij ’t laoch.
‘Deë polies en deë auto hant jet mitee tse maache,’ hiegt d’r Lei.
D’r Lou huit ziech óp de brós.
‘Vier lueze ’t jeheem van d’r beusj.’
In de sjtroase sjpringe de lampe aa. Mit ’t bis-je oam wat ze werm hant  ópje-oamd, sjneure ze noa heem. De sjats kan nit mieë oes de koel jehold weëde. Mar wat passeert mit ze in d’r beusj?
Durch de hek van d’r kirkhof sjiengt lit va brennende keëtse. Naatsrouw vuur de lu die sjloffe in ieëwiegheet. D’r Wiel bliet óp ’t foesbalveld sjtoa. Heë kiekt sjwiegend noa die hek. Zie breursje likt doa bejrave. Jister hat e mit de janse famillieë ’t jraaf bezoeët. Inne fesdaag midde in de waech. E fes va ring zieële. De loeët is nog oranjeroeë jekluurd went e heem aasjeld. D’r Pee leuft durch.
‘Bis mörje,’ ruft e.

Deel 10 – Hennie

Bij d’r Thele sjtunt jet lu in ’t jejsef. D’r Wiel wil jraad eri joa. ’t Brifje woa zieng mam de waar óp jesjraeve hat, hilt e i jen heng. Bij  de duur sjpringe d’r Niekie, d’r Bert en d’r No vuur hem. Ze sjnappe zieng hank.

‘Wat has te i jen heng,’ sjnauwt d’r Niekie.

D’r Wiel hilt de hank tsouw. ’t Brifje va zieng mam. Doa kunt jinne aa. ’t Is zieng sjats. Mar teëje de jewalt va drei jonge kan heë nit óp. Ze riese hem ’t brifje oes de hank.

‘Jef tseruk,’ keëkt d’r Wiel. ”t Is va mieng mam. Doa sjteet de waar óp. Jef tseruk!’

‘Sjteet doa de waar óp,’ laacht d’r Niekie jemeen. ‘Sjplit-eëtse. Tsoeker. Kieës,’ leëst hei helóp van ’t brifje.

D’r Wiel sjnapt noa ’t brifje. D’r Bert en d’r No haode hem vas.
‘Wils te ’t brifje werm han?’ D’r Niekie sjprikt nog ummer eëve jemeen. ‘Da móts te ós ’t wachwoad zage.’
’t Wachwoad zage? Dat noeëts.

‘Iech zaan ’t mieng mam.’

‘Da binge vier diech vas an inne boom.’

‘Broenge jas,’ ruft d’r Wiel flot. ‘Broenge jas is ós wachwoad.’

D’r Niekie kiekt ‘m vroagend aa. ‘Broenge jas?’

‘Dat is ós jeheem. ’t Sjpoeëk oes d’r beusj dreëgt inne broenge jas.’

De oge van d’r Niekie weëde jroeëser.

‘Broenge jas,’ fluustert e nog ins. ‘Dat jeleuf iech nit.’

‘Jank da ins kieke. In d’r koelbeusj.’

‘Doa darf iech nit kome va miene pap. Dat is jevierlieg.’

‘Mar nit wens te ’t wachwoad broenge jas kens.’

D’r Bert en d’r No losse d’r Wiel los. ’t Brifje vilt óppen eëd. D’r Wiel raaft ’t óp. Flot jeet e ’t jesjef eri. Went e an de rij is jieët e ’t brifje an de mevrauw Thele. Ze leëst ’t brifje. Mit en mit zetst ze de waar öp de tieëk. D’r Wiel duit ze in de taesj. Mit ing vol taesj jeet heë noa heem. Van d’r Niekie is jee sjpoor tse zieë. Bij d’r Wiel heem sjteet an de anger zie ’t Hennie in d’r jaad. Het winkt. D’r Wiel zetst de taesj vuur de duur. Heë sjtikt de sjtroas uvver.
‘Dag Hennie.’
‘Daag Wiel. Kuns te nog an duur?’
‘Waad Hennie, iech jef de waar an mieng mam.’
’t Is nog e sjtundjse ier ’t duuster is. Zoelang kanne ze nog sjpieële. Bij ’t Hennie hant ze inne jroeëse jaad mit sjokkele.
‘Kiek ins Hennie.’

Oes de taesj holt d’r Wiel ing roe jeël lieng. ’t Vurriegs joar hat ’t Hennie die vuur hem je-flieët. Dat is zie jeheem. Zieng sjats. ’t Hennie laacht vroeë. Ze sjokkele neëveree. Zinge lidjer. En laache va hatse.  Bis d’r duuster vilt. D’r Wiel jeet noa heem. ’t Hennie winkt bij de hek. Bij de duur kiekt d’r Wiel nog ee moal um. De koad nimt e mit eri. Zieng sjats. ’t Wachwoad is Hennie.

Deel 11 – D’r Jaad

De koelköp zitse bijenee in de koel. D’r Wiel hat hön vertseld van d’r Niekie en de tswai jonge oes de Nommer I sjtroas. Wie ze hem ’t brifje mit de waar hauwe aafjenoame. En dat e hön ’t wachwoad hauw wies-jemaad.  Ze laache hel vuur ’t woad ‘broenge jas’.
‘Broenge jas,’ zeët d’r Lou e paar moal.
Heë vrieft ziech in de heng. ’t Is kaod. Ze hant sjalle um en mutsje óp.
‘Iech ving ’t hei nit zoeë jemuutlieg mieë. Vöal tse kaod.’
D’r Tieën zetst jroeëse oge óp. ‘Iech wees wat. Vier kanne e vuur aamaache.’
‘En d’r sjwaam da?’ D’r Lei sjud d’r kop.
‘Da dinke ze dat vier jroeëse tsiejarette an ’t piefe zunt,’ laacht d’r Lou.
‘Ssjjtt!’ Mit inne vinger óp d’r mónk fluustert d’r Lei: ‘Iech huur jet.’
Durch ’t jraas hure ze jet beweëje. Ze haode d’r oam i. Ing sjtim klinkt. ‘Broenge jas.’ ‘Pries,’ ruft d’r Lou.
Ze haode d’r laach i. Flot kruuft d’r Wiel oes de koel. ‘Dat is jód. Broenge jas.’
D’r Niekie wiest eraaf. ‘Vier wille óch in de koel.’
‘Dat jeet nit. Vier wille jraad droes joa. ’t Is vöal tse kaod.’
‘Dat luugs te. Iech wees wat uur jut doeë. Uur jut piefe. Sjtiekem piefe.’
‘Wie kuns te doabij? Vier hant jaaroes jing tsiejarette.’
‘Iech han ’t doch jehoeëd. Jroeëse tsiejarette, zaat d’r Lou.’
D’r kop van d’r Lou kunt oes de koel umhoeëg.
‘Wens te ’t nit jeleufs. Koom da kieke. In de koel zals te jing tsiejarette vinge.’
Heë kruuft noen jans droes. De angere kome hinger hem aa.
‘Iech bin nog al jek. Wen vier in die koel kroefe, lost uur ós nit mieë droes. Iech ken uuch.’
D’r Lou hilt ziech erns. ‘Jonge van d’r broenge jas dunt dat nit.’
‘Koom,’ winkt d’r Pee. ‘Vier junt bij miech heem in d’r jaad sjpieële.’
D’r Niekie weest nit wat e zage mós. Heë darf in de koel en zie junt jeweun voet. Doa sjtimt doch jet nit. Jiddenfals in de koel kruuft e nit. Dat liecht ‘m jevierlieg. Da weëd e besjtimd ópjesjlaose. En werpe ze ‘m knauwele óp d’r kop. D’r Bert en d’r No vinge ’t óch nuuks. Ze lofe noa ’t foesbalveld.
Wen de koelköp wied jenóg van de koel voet zunt, vange ze aa tse laache.
‘Jonge van d’r broenge jas dunt dat nit,’ zeët d’r Lou. En da e bis-je jemeen. ‘Mar waal de koelköp. Die dunt dat waal.’
D’r Wiel pakt ziech d’r zakdóch oes de bóksetaesj. Heë sjnoeft ziech de naas. ’t Roeë jeël kaödsje hingt e sjtuks-je oes de taesj. D’r Pee ziet ’t.
‘Has te dat nog ummer? ’t Kaödsje van ’t Hennie?’
Heë hat inne jrielaach in zie jezich. De angere jonge dunt ‘m noa. Flot duit d’r Wiel ’t tseruk in de taesj. Jinne zeët jet. Alling inne jrielaach hant ze. Wen ze durch de sjtroas van d’r Wiel lofe, kome ze langs d’r jaad van ’t Hennie. Het sjpieëlt mit zieng vrundin. De breursjer en sjwestersjer dunt  óch mit. Hönne pap sjtaocht e jroeës vuur. Heë verbrent auw tek. ’t Hennie ziet d’r Wiel. ’t Winkt en kunt noa d’r droad. D’r Wiel sjtikt jet ónzicher de sjtroas uvver. De jonge kome sjwiejend hinger ‘m aa. Ze wille hure, wat ze teëjenee zage. D’r Pee vilt va nuisjieriegheet d’r mónk óp. ’t Hennie wiest noa d’r jaad.
‘Miene pap is e vuur an ’t maache.’
D’r Wiel knikt. ‘Iech zien ’t.’
Effe is ’t sjtil. ‘Wilt uur óch kome sjpieële?’
D’r Lou zetst jroeëse oge óp. ‘Joa, jans jeer.’
‘Pap, de jonge darve óch kome sjpieële, wa!’
‘Los mar kome. Da kanne ze miech helpe.’
’t Hennie deed de sjauw van de poats. Piepend jeet ze óp. D’r Wiel holt ziech de roeë jeël kaod oes de taesj.
‘Kiek, hei is ós wachwoad.’
Sjtoots kiekt e de jonge aa. Noen jinne jrielaach mieë bij hön. Ze lofe verleëje hinger hem aa d’r jaad eri.

Deel 12 – ’t Hoes in d’r koelbeusj

’t Is alwerm zoeë wied. D’r Tsinterkloas kunt. D’r Pee en d’r Wiel sjtunt langs d’r sjtoeprank. Tusje kinger en hön eldere. Va wieds hure ze al de moeziek. De klinge sjpringe in ’t rónk. Ze vräue ziech. Dierek kunt d’r Tsinterkloas. Da krient ze klumpjer. Mar óch d’r Sjwatse Piet. Doa hant ze floep vuur. Deë hat inne roe en inne zak. Woa-ts te i-jees wens te nit braaf bis jeweë. Da nimt e diech mit noa Sjpanje. Mar d’r Pee en d’r Wiel zunt noen jroeës jenóg um tse wisse, dat zoeëjet noeëts passeert. De klinge dinke evver va waal. Ze zunt vroeë dat hön eldere d’rbij zunt. Die losse ziech nit zoeëmar hön kinger aafneëme. D’r Tieën kunt óch bij hön sjtoa.
‘Doa is jet passeerd in d’r beusj.’
D’r Pee en d’r Wiel kieke hem nuisjierieg aa.
‘Iech hoeët dat dizze mörje. Miene pap en mam woare in de kuche. Iech in ’t tsimmer. Ze waore mitee aan ’t kalle.
‘Doa is jesjaose in d’r beusj. Jister,’ zaat miene pap. Mieng mam maachet doe de kucheduur tsouw. Iech kank nuuks mieë hure.’
‘Dat hat besjtimd jet mit ós jeheem tse maache,’ zeët d’r Pee.
Ze kieke ziech sjwiejend aa. De sjpannoeng sjtiegt bij de kling kinger. D’r Tsinterkloas kunt ummer kótterbij. Bij de drei jonge sjtiegt óch de sjpannoeng. Die van d’r beusj. Peëd vare verbij. Óch ’t peëd van d’r Pee heem is d’rbij. Doa-óp viert d’r kneët oes de bekkerij va ziene pap. D’rhinger trukt de harmonie langs. De ieëtsjte Piete sjpringe uvver de sjtroas. Ze sjträue klumpjer. De kinger kroefe uvver de eëd um ze óp tse rafe. D’r Tsinterkloas zitst in ing koetsj, jetrókke durch e sjwats peëd. Heë winkt vrundlieg. An d’r uvverzie van de sjtroas sjteet d’r Lou. Heë wiest noa de sjtroas. Doa likt inne hoof peëdskuttele.
‘Hat uur ’t jezieë? Dat kriet d’r Niekie van d’r Tsinterkloas.’
Van de drei jonge laacht jinne. D’r Tieën winkt noa d’r Lou. Deë sjtikt de sjtroas uvver.
‘Dat kriet d’r Niekie in d’r sjong.’
‘In d’r beusj is jesjaose, Lou,’ zeët d’r Tieën.
‘Has doe dat jehoeëd?’
‘Miene pap zaat ’t.’
D’r Lou kiekt erns vuur ziech oes. ‘Zalle vier ins joa kieke?’
D’r Pee vilt d’r mónk óp. ‘Vier weëde doeëd jesjaose.’
‘Wen vier jans vuurzichtieg zunt.’
‘Nae, iech ving ’t tse jevierlieg,’ sjtamelt d’r Pee.
D’r Tieën maat vuus va zieng heng. ‘Misjien kanne vier nog inne redde.’
‘Joa,’ d’r Wiel duit ziech e klumpje in d’r mónk. ‘Joa, of de boeve sjnappe,’ knauwelt e. ‘Koom vier junt.’
De jonge sjtaeche d’r weëg uvver. D’r Pee bliet sjtoa. Effe mar. Heë hat floep, mar wil ’t óch nit misse. Flot leuft e hinger hön aa. Óngerweëgs zient ze d’r Al en d’r Lei. Die junt óch mit. D’r Tieën kunt mit ’t iedee um jeweun uvver d’r weëg tse lofe. Nit durch ’t veld. Hu is ’t zóndieg en da sjpatsere doa nogal jet lu. Da valle ze nit ezoeë óp. Doabij kanne ze mit de zóndiegse sjong nit durch d’r pratsj van ’t veld. Bij d’r i-jank van d’r beusj is de poats tsouw. Jinne polies is tse zieë. Ze lofe durch bis d’r sjtacheldroad. Mar mit de jouw bóks drónger durch kroefe, wille ze lever nit doeë. D’r Tieën loert d’r beusj eri of e jet kan zieë.
‘Iech jeleuf dat ós sjats voet is. Iech kan ze nit zieë ligke.’
Lu sjpatsere verbij. De jonge lofe durch. An d’r sjloes van d’r beusj drieënt d’r weëg de anger zie óp langs ’t veld. Hinger d’r beusj jeet inne sjmale vóspad. D’r Tieën bliet sjtoa.
‘Kiek hei.’ Heë wiest óppen eëd. ‘Hei hat inne auto jesjtange.’
Lanksaam lofe de jonge uvver d’r vóspad. Ópins zient ze in de hek ing poats. D’r Tieën rammelt draa. De paots is tsouw. Ze kieke tusje de sjpiele durch.
‘Kiek doahinge,’ fluustert d’r Al. ‘Doa is e hoes!’
Noen zient de angere ’t óch. D’r Lou sjteet óp de tsieëne. ‘Dat is e sjpoeëkhoes.’
D’r Lei fluusert óch. ‘Doa woeënt d’r broenge jas.’
‘Vruier woeënet doa in d’r zommer ing famillieë i. Die koame óp vakans. Deë man woar dierekter van ing anger koel,’ zeët d’r Tieën.
‘En noen,’ vroagt d’r Pee.
‘Miene pap,  zeët dat doa de kinger van d’r koeldierekter kome sjpieële.’
D’r Wiel veult nog ins an de poats. ‘Vier mósse ins in dat hoeës kanne rónk moeze. Da kome vier besjtimd jet tse wisse uvver ós jeheem.’
‘Misjien…,’ d’r Lou waad effe, ‘hingt doa d’r broenge jas an d’r kapsjtok. Nieëkste waech junt vier ins kieke.’
De jonge drieëne ziech um en lofe vuurzichtieg tseruk noa d’r weëg. Doa is jinne tse zieë. An de sjong hant ze jet pratsj. Mit jraas veëge ze dat aaf.
‘Noen kanne vier d’r sjong óp zetse,’ laacht d’r Lou.

Deel 13 – ’t Pak

’t Vurriegs joar jónge de koelköp in de Tsinterkloastsiet sjnuuts sjträue. In ’t sjnuuts-jesjef jole ze jet billieje sjnuuts. D’r Pee noom reste printe mit oes de bekkerij va bij hem heem. Dat dónge ze in inne auwe eëpelszak. Inne roe maachete ze va fiets-jer oes inne sjtroech. Mit sjtrikjare bónge ze die bijenee. Doamit sjloge ze óp de roete. Ze sjellete urjens aa. Wen de duur ópjong, wórpe ze flot ing haffel sjnuuts en sjtuks-jer printe eri. En sjneurete ze flot voet. De lu sjrókke, mar moeëte jemindlieg óch d’rvuur laache.
Noa sjoeël sjtunt ze bijenee óp d’r kirchplai. Noa de koel junt ze nit. ’t Is vöal tse kaod. Doabij is ’t vrug duuster. Wat zouwe ze dis joar doeë mit Tsinterkloas? Dat vroage ze ziech aaf.
D’r Lei trukt ziech de mutsj jet vaster uvver de oere. ‘Bij miech heem maache ze vuur ee peks-jer mit flauwekul.’
‘Joa bij miech heem dunt ze dat óch. En ze maache wal ins e peks-je um urjens vuur de duur tse legke. Ze sjelle en lofe da flot voet,’ zeët d’r Wiel.
De oge van d’r Lou weëde jroeëser. ‘Dat kanne vier óch doeë, Wiel.’
‘Bij wem da?’
‘Dink ins noa. Bij d’r Niekie. Dem dunt vier inne peëdskuttel in e peks-je. In d’r peëdssjtal van bij d’r Pee heem ligke d’r jenóg.’
‘Los lever Lou. Die wisse va wem dat kunt. Da sjteet mörje de mam van d’r Niekie bij de Plaat. Da sjwaamt ’t.’
‘Joa, mit d’r roe,’ ruft d’r Tieën.
‘Iech wees jet angesj,’ fluustert d’r Lei. ‘Inne jas. Inne broenge jas pakke vier i.’
‘Wie kome vier an inne broenge jas,’ vroagt d’r Tieën.
‘Waad,’ d’r Pee sjtikt ing hank óp. ‘Bij ós in ’t sjtaoches van de bekkerij. Doa likt bij de koale inne auwe sjtubjas. Inne broenge. Deë weëd nit mieë jebroecht. Is waal sjwats van d’r koalesjtub.’
D’r Lou sjpringt e paar kier umhoeëg. ‘Dat is ejaal. Dat maat nuuks oes. Kans te dem hoale?’
‘Joa!’
D’r Pee sjneurt voet. D’r Al holt jet aod pak papier oes d’r sjtal hinger ’t jesjef. Wen d’r Pee tseruk is, pakke ze doa d’r jas in. Mit inne potloeëd sjrieve ze dróp: ‘Van Sint.’
Óp d’r ek van de sjtroas blieve ze sjtoa. ’t Weëd lanksaam duuster. Ze kieke ieëtsjt of jinne kunt. D’r Lou sjneurt flot noa de vuurduur van d’r Niekie heem. Went e ’t pak neerlekt, kunt jraad an de anger zie van de sjtroas d’r pap van d’r Niekie. D’r Lou maat ziech voet. ’t Pak likt haof óp d’r sjtoep. De jonge verberje ziech in de sjtruuch bij de kirch. Ze kanne jraad d’r pap van d’r Niekie zieë. Heë raaft ’t pak óp. Kiekt ins d’rhin. Riest e sjtuk papier d’rva. Effe bliet e sjtoa. Da kiekt e rónk of e jinne kan zieë. Heë duit ziech ’t pak ónger d’r erm en jeet eri. De jonge blieve effe zitse. Vuurzichtieg kome ze oes de sjtruuch. Zoeë hel wie ze kanne, lofe ze tseruk noa d’r kirchplai. Ejentlieg broeche ze nit tse laache. Ze hauwe jehoft, dat d’r Niekie hauw ópjemaad. Mar noen. Ziene pap.
De sjtroaselampe junt aa. Mörje krient ze misjien jet mieë tse hure. Ins kieke wat d’r Niekie zeët.
D’r Lou verdrieënt zieng sjtim. ‘Daag, Sjwatse Piete. Bis mörje.’
D’r Pee deed hem noa. ‘Daag Tsinterkloas. Bis dis naat óp ’t daach.’
Noen mósse ze waal laache.

Deel 14 – Kriesje

De koelköp sjtunt kótbij de sjoeëlpoats óp d’r sjpieëlplai. Ze wade óp d’r Niekie. De nuisjieriegheet is jroeës.
D’r Al hilt ing hank vuur d’r mónk. ‘Doa kunt e!’
Ónsjuldieg kieke ze jet rónk. Jraad wen d’r Niekie langs leuft, zeët d’r Lou: ‘Iech han jet van d’r Tsinterkloas kraeje. Doa loog jisteroavend e peks-je vuur de duur. Vol mit printe!’
‘Bij miech óch,’ laacht d’r Tieën. ‘Iech hauw tsoekerbieës-jer dri.’
D’r Niekie bliet sjtoa. Doa wil e mieë va wisse. D’r Lou duit teëje d’r Wiel. ‘Doe óch Wiel?’
Vuurdat d’r Wiel jet kan zage, ruft d’r Pee: ‘Deë hat nit van d’r Tsinterkloas jet kraeje, mar van ’t Hennie.’
D’r Wiel kiekt ‘m versjrikt aa.
‘Doa broechs te nit vuur tse sjrekke.’
”t Hennie is jister óppen sjoeël jevalle. ’t Hat wuste koppieng, zaat mieng mam. Die hat mit de mam van ’t Hennie jekald.’
Effe is ’t sjtil. D’r Lou kiekt d’r Niekie aa.
‘Has te doe óch jet kraeje? E sjun peks-je van d’r Tsinterkloas?’
D’r Niekie sjud d’r kop. Heë leuft durch. De jonge kieke ‘m noa.
‘Doa sjtimt jet nit,’ zeët d’r Al. ‘Of e luucht. Of ziene pap hat ’t voetjewórpe?’
Wie kome ze dat noen tse wisse. Uvver d’r sjpieëlplai klinkt de sjel. De jonge junt noa hön rij. In de klas vange ze aa mit beëne. De Tsiem maat e kruuts. Da jeet de duur óp. Inne jong van de zesde klas kunt eri. Heë jieët e brifje an de Tsiem. De koelköp haode d’r oam i. Dat is besjtimd jet van bij d’r Niekie heem. D’r broenge jas. De Tsiem kiekt mit zieng jroeëse oge noa de klas.
‘Ik lees net dat Hennie Vasen heel erg ziek is. We zullen voor haar bidden dat ze beter wordt.’
In de klas is ’t muus-jens sjtil. De jonge haode hön heng jevouwe óp de bank. De köp jeboage. D’r kop van d’r Wiel raest bauw óp zieng heng.
Noa ’t beëne zeët de Tsiem: ‘Wees voorzichtig met spelen dat je niet op je hoofd valt. Dat is gevaarlijk.’
Ze vange da mit rechene aa. De jedanke van d’r Wiel sjweëve tusje de somme en ’t Hennie.
Noa sjoeël sjteet d’r Lou bij de poats. Zieng mam sjteet bij angere mamme. De koelköp oes de vunnefde junt noa hem. Mit jroeëse oge kiekt d’r Lou hön aa. ”t Hennie is….’ Heë waad effe. ”t Hennie is… doeëd.’
D’r mónk van d’r Wiel vilt óp. Heë wil jet zage. Mar heë kriet jee woad droes. Heë wil renne. Mar zieng bing zunt tse sjwoar. Lanksaam leuft e durch. Ieëtsjt sjtruchelnd. Vus-je vuur vus-je. D’r Pee kunt neëver hem lofe.
”t Hennie woar die vrundinsje.’
D’r Wiel knikt.
‘Móts te nit kriesje?’
Ópins kan e sjneure. Zoeë flot wie meuglieg noa heem. Zieng mam sjteet bij de vuurduur. Ze kalt mit de noabervrauw. D’r Wiel vleit bauw d’r jank eri. De trap eróp. In ’t sjloftsimmer sjteet e bij ’t vinster. Heë kan d’r jaad van ’t Hennie zieë. D’r jaad oane Hennie. Ónge an de trap klinkt de sjtim van zieng mam.
‘Wiel, kuns te an d’r dusj?’
Heë sjud d’r kop. Aese. Nae. Noeëts mieë wil e aese. Troane rolle uvver de bakke. Mit e naas jezich vilt e óp ’t bed. D’r kop in ’t kusse jeduid.

Deel 15 – Bejrebnis

’t Jeet mar uvver ee dink. D’r doeëd van ’t Hennie. De jonge van de koelköp zunt tsezame noa ’t sjpetaal jeweë. Doa loog ’t Hennie in ing wiese zerk. In ’t tsimmer sjtónge vöal blomme. Ing zuster loos hön eri. Ejentlieg dórve jing kinger oane jroeëse lu ’t Hennie bezukke. Mar d’r Lou zaat mit zoeëvöal verdris in de sjtim: ‘Zuster, vier kenne ’t Hennie jans jód. Vier wille ‘m nog ing kier zieë. De letste kier.’
De zuster sjtriechet ziech uvver ’t hats. Ze jong mit hön mit. ’t Hennie hauw zie kommeliejoeënskleedsje aa. E wies krens-je óp d’r kop. Ze kanke ‘m nit mieë tseruk. ’t Jezich zoog aod en wies oes. ’t Woar jraad of ze bij inne vreëme sjtónge.
Óp d’r tserukweëg zaat ing tsiet lang jinne jet. D’r Tieën woar d’r ieëtsjte deë jet zaat.
‘Jek wa. Doeëd. ’t Hennie zoog angesj oes.’
D’r Lou drieënet ziech um en kieket nog ins noa ’t sjpetaal.
”t Hennie is noen in d’r himmel.’
‘Joa,’ zeët d’r Pee, ‘en ’t weest al van d’r broenge jas.’
Doa woar ’t werm, d’r broenge jas. Aaf en tsouw hauwe ze wal draa jedaat, mar nit druvver jekald. D’r broenge jas. Ejentlieg jehoeëd ’t ziech nit um doa-uvver tse kalle noen wie ’t Hennie doeëd is. An de anger zie, ’t Hennie is in d’r himmel. En zie hei óppen eëd. ’t Hennie kent ’t jeheem. Zie nit.
‘Waad mar,’ zeët d’r Lou, ‘vier kome d’rhinger.’
Effe blove ze bij d’r jaad van ’t Hennie sjtoa. D’r Wiel jong heem eri. Heë hauw jee woad jesjpraoche.
D’r daag d’rnoa sjelt de Plaat ónger de sjpieëltsiet. De jonge junt sjwiejend bijenee sjtoa. E sjtuk van de sjoeëlpoats aaf. De klokke loeë. Ing koetsj jetrókke durch peëd kunt verbij. D’r Lou leuft vuuróp mit inne kuul i jen heng woa-aa e kruuts zitst. Heë kiekt sjnak vuur ziech oes. Durch ’t jlaas in de koetsj zient de jonge de wiese zerk van ’t Hennie. D’rhinger lofe de mam, d’r pap, breursjer en sjwestersjer van ’t Hennie. Ze kriesje. Zoeëwie vöal lu die d’rhinger lofe. ’t Doert ing janse tsiet ier jidderinne langs is. Óp d’r sjpieëlplai is ’t muus-jens sjtil. Ze zient vöal bekankde langs joa. Inne man vilt de koelköp bezóngesj óp. D’r pap van d’r Niekie.
Noa sjoeël junt ze noa d’r kirkhof. ’t Jraaf van ’t Hennie. Inne janse berg blomme. Ze maache ziech e kruuts en beëne. Jidderinne vuur ziech. D’r Wiel hat de kaod van ’t Hennie i jen heng. Da drieëne ze ziech um.
‘Sjtrak kom iech werm kieke,’ zeët d’r Al.
Heë kiekt noa d’r Wiel.
‘Iech óch. Jiddere daag.’
D’r Lou kunt aalofe. Heë hat d’r kuster mósse helpe i jen kirch mit mèsbucher óphoale.
‘Doa woare vöal lu in jen kirch. Ze moeëte zoeëjaar sjtoa.’
‘Has te óch d’r pap van d’r Niekie jezieë,’ vroagt d’r Al.
‘Nae.’
‘Deë lofet óch mit noa d’r kirkhof. Heë hauw inne jrieze jas aa.’
‘Nit ziene sjtubjas?’
‘Óp ing bejrebnis deed ze doch jinne sjtubjas aa,’ laacht d’r Lei.
D’r Lou deed jraad of ’t erns is. ‘Dat kan waal. Wits te wat d’r pastoer jraad in de maes zaat?. ‘We zijn van stof gemaakt…’
Ze vange aa tse laache. Óch d’r Wiel. Waal e bis-je. Maar doch. Heë veult zoeëjaar werm e bis-je va honger.

Deel 16 – D’r keldersjlussel

De koelköp sjtunt bijenee óp d’r kirchplai. ’t Hat e paar daag jerend. Hu is ’t drueg. Mar ’t veld is pratsjieg. Doa vilt nuuks tse foesballe. D’r Lou kunt mit d’r vuursjlaag um nog ins noa d’r koelbeusj tse joa. Mar d’r Pee trukt doa nit aa. D’r Tieën hat e iedee.
‘Iech vroag an miene pap of vier in d’r koelbeusj darve sjpieële. Jeweun durch de poats eri. Nit ónger d’r droad durch.’
Dat vingt me e jód iedee. Da kanne ze óch ’t huus-je ins jód bekieke. D’r pap van d’r Tieën mós dis waech uvverdaag wirke. Doarum is e noen in d’r beusj. De jonge lofe uvver d’r waeg noa d’r beusj. D’r pap zitst in ’t kantoer bij de poats. Heë maat de vinster óp. Woa jut uur hin?’
D’r Tieën winkt. ‘Pap kanne vier dizze middieg in d’r beusj sjpieële?’
‘Wat mós iech doa-óp zage, jong? Ie maach dierek de rungde durch d’r beusj. Da kant uur mitlofe.’
De poats jeet óp. De jonge kanne eri. Al flot kunt d’r pap van d’r Tieën eroes. Heë deed ziene winkterjas aa. Jenauw wie zie uniform is deë óch blauw.
”t Is jinne broenge,’ fluustert d’r Lou. De jonge jiefele.
‘Wat zut uur an ’t laache,’ zeët d’r pap.
‘Nuuks pap. Vier zouwe jeer ins in ’t huus-je wille kieke.’
‘Doa bin allang nit mieë i jeweë. Waad iech pak d’r sjlussel.’
Heë jeet eri en kunt werm eroes mit d’r sjlussel i jen heng. Tsezame lofe ze uvver d’r beusjwaeg noa ’t huus-je. De sjpannoeng sjtiegt. Weë wees wat ze doa vinge.
‘Vruier koame hei de kinger van d’r dierekter döks sjpieële. Mar die zunt noen jroeëser.’
D’r pap van d’r Tieën maat de duur óp. ‘Boe, sjpoëke,’ ruft d’r Lou. Jinne hat noen floep. Zoeëjaar d’r Pee nit. ’t Ruucht muf. Sjpinnejewebse hange an d’r plavong. Midde in ’t tsimmer sjteet inne dusj mit sjteul. Inne teppieg likt óppen eëd. E paar sjilderije hange sjeef an de moer. De kas likt vol mit sjtub. De jebunsbreer kraache ónger hön vus. Vöal mieë is nit tse zieë. Ejentlieg zunt ze enttäusjt. Woa zunt de doeëze en peks-jer die d’r Tieën jezieë hauw?
‘Pap, kunt jinne mieë hei in ’t huus-je?’
‘Iech zouw nit wisse weë, jong.’
D’r Lou kiekt durch de tsimmerduur noa ’t jengs-je neëver ’t tsimmer.
‘Doa is ing duur.’ Heë veult an de klink, mar de duur is aafjesjlaose.
‘Woa jeet die duur hin, pap?’
‘Noa, d’r kelder. D’r sjussel mós an d’r naal boave de duur hange. Mar deë is voet. Iech zal ins an de angere poliese vroage. Misjien weest inne va dön woa d’r sjlussel is.’
De jonge kieke ziech aa. ‘Misjien hat e sjpoeëk d’r sjlussel,’ zeët d’r Lou.
D’r pap van d’r Tieën laacht. ‘Da los ós mar flot joa. Misjien kome ze dierek tseruk.’
Ze sjpatsere nog e sjtuk durch d’r beusj. Zoeë kome ze óch langs ’t pöats-je an de ziekank van d’r beusj. D’r Tieën leuft d’rhin.
‘Woa is die poats vuur?’
‘Jong, doa hinge is de jrens. Doarum leuft hei de douane rónk um tse kieke dat nit jesjmoekeld weëd. Die sjmoekler verberje ziech wal ins in d’r beusj. Durch ’t pöats-je  kan de douane mekkelig d’r beusj eri um dön tse zukke.’
‘Sjisse ze da óch?’
‘Wen ’t mós. Vuur kóts is hei nog jesjaose, mar vier wisse nit durch wem. De douane en de poliese hei jiddenfals nit.’
‘Wat jevierlieg,’ zeët d’r Pee.
‘Joa, doe has reët. Losse vier mar durchlofe.’
‘Uur hat d’r revolver doch bij uuch?’
D’r pap van d’r Tieën laacht ins. Ze lofe wieër. Wen ze boese de poats zunt, lofe ze e sjtuk sjwiejend uvver dr waech. D’r Tieën winkt nog ing kier noa ziene pap. D’r Lou is d’r ieëtsjte deë jet zeët.
‘Vier wisse werm jet mieë. In d’r kelder mós ’t jeheem zieë. Deë sjlussel is nit vuur nuuks voet.’
‘Misjien zunt ’t sjmoekeler,’ fluustert d’r Al.
D’r Lou bliet sjtoa. ‘D’r broenge jas. D’r auto. En… d’r koelpolies, deë ós jezieë hat. Die hant jet mitee tse maache. Angesj hauw deë waal teëje diene pap jezaad, dat vier in d’r beusj waore.’
Mit jroeëse oge kiekt d’r Tieën hön aa.
‘Noen wie-ts te ’t zeës. Ummer wen vier hei jet zoge, woar miene pap heem. En lofet hei deë polies rónk. Nieëkste waech hat miene pap ’t naats deens. Da mósse vier ins kieke wat hei uvver daag passeert.’
‘Wie dunt vier dat, oane dat ze ós zient,’ vroagt d’r Lei.
‘Joa, joa,’ sjtottert d’r Pee, ‘wie, wie dunt vier dat?’
‘Waad mar aaf. Vier vinge wal jet,’ zeët d’r Lou. ‘Losse vier e paar bömpjer va Silverster beware. Die kanne vier nieëkste waech misjien jebroeche um de bandiete tse vange.’
D’r Pee is jans ópjereegd. ‘Iech han inne revolver mit knalhudjer. Dem nim iech mit.’
Doa mósse ze hatslieg um laache. Ze lofe durch.  Noa Silvester jeet ’t passere. ’t Jeheem. Ze kome ummer kótterbij.

Deel 17 – D’r plaan van d’r Lou

In de waech noa Nuijoar braeche de zemplieje lu d’r krisboom aaf. Dem legke ze an duur. De kinger vinge ’t sjun um die tse zammele en óp ’t veld i brank tse sjtaeche. Jidderinne wil zoeëvöal wie meuglieg beum han. Wie mieë beum, wie jroeëser ’t vuur. Alling ’t probleem is, de beum mótste versjtaeche angesj jeet inne angere d’rmit voet. De koelköp hant al jet beum bij de koel ligke. Noen kunt d’r Lou mit ziene plan.
‘Vier bringe de beum noa d’r beusj. Werpe die doa uvver d’r droad. Da maache vier doava in de sjtruuch ing moer, woahinge vier ós kanne versjtaeche um noa d’r polies en d’r broenge jas tse loere.’

D’r Lei huit ‘m óp ing sjouwer. ‘Dat is e jód iedee. En doabij kanne angere ós nit de krisbeum aafneëme.  Die ligke in d’r beusj jans zicher. Zoeëjaar vuur de jonge oes de Nommer I.’

Ze woare e paar kier noa d’r beusj en tseruk jeweë. Doa loge al jans jet beum in de sjtruuch jesjtabeld. Ze hauwe nog jinne jezieë. Noen kunt d’r Lou mit deel tswai va ziene plaan.

‘Vier maache jruupjer va tswai. D’r Al en d’r Lei. D’r Pee en d’r Wiel. En d’r Tieën mit miech. Um de buet fietst e jruupje uvver d’r waeg langs d’r koelbeusj. Jans rui-ieg. Went uur inne auto huet, kunt inne ós flot waarsjauwe. D’r angere kruuft ónger d’r droad durch noa de moer va krisbeum.’
D’r Al en d’r Lei junt ieëtsj. Ze fietse d’r waeg jet óp en neer. Aaf en tsouw blieve ze sjtoa. Mar doa is nuuks tse beleëve. Zoeë jeet dat d’r janse mörje. ’t Middiegs junt ze wieër. D’r Wiel en d’r Pee vare neëveree uvver d’r waeg. D’r Pee vingt ’t mar nuuks.

‘Wen d’r auto kunt, jon iech de angere wal hoale.’

D’r Wiel kiekt ‘m ins aa. ‘Has te nog ummer floep?’

‘Nae.’ D’r Pee sjud kreftieg mit d’r kop. Heë bliet sjtoa. Oes zieng taesj holt e ziech ’t revolver mit de knalhudjer. ‘Kiek ins wat iech bij miech han.”

Doa mós d’r Wiel vuur laache. Mar nit lang. Doa, ze hure ’t jód! D’r auto. Hinge bij d’r pratsjwaeg mós e zieë.

‘Iech jon.’ D’r Pee duit ziech d’r revolver voet. Wie inne wille vingt e aa óp de pendale tse treëne. D’r Wiel viert flot noa ’t laoch in d’r droad. Duit d’r fiets voet in de hek. En sjliecht ziech noa de krisbeum. Tusje de tek durch kan e jód ’t pöats-je zieë. Hauwe ze ’t nit jedaat. D’r koelpolies sjteet doa. Heë maat ’t pöats-je óp. D’r auto sjtópt. D’r broenge jas sjtiecht oes. Hinge oes d’r auto pakt e ing doeës. D’r polies sjteet óp d’r pratsjwaeg en kiekt rónk. D’r broenge jas leuft mit de doeës i jen heng uvver d’r beusjwaeg noa ’t huus-je. Heë dreët inne hód. D’r  Wiel kan zie jezich nit jód zieë. In d’r auto zitst inne man mit ing kap óp. D’r koelpolies leuft noen jet óp en neer. D’r vóssjrit van d’r broenge jas sjturft voet. In d’r beusj is ’t noen sjtil. Hinger ziech huet d’r Wiel jet in de sjtruuch. ‘Koelkop,’ fluustert ing sjtim. ‘Koelkop,’ fluustert d’r Wiel tseruk.

De koelköp kroefe kót neëver d’r Wiel. Doa hure ze inne vóssjrit kome. ’t Is d’r broenge jas. Heë kunt tseruk en pakt de nieëkste doeës oes d’r auto. D’r koelpolies leuft mit ‘m tseruk. Wen ze wied jenóg voet zunt, sjtelt d’r Lou ziech reët.

‘Nieëkste deel van d’r plaan. Tieën, jank diene pap waarsjauwe.’

‘Joa, Lou. Iech fiets zoeë hel wie iech kan.’

D’r Lou bukt ziech en leuft noa ’t pöats-je. Hinger inne boom bliet e sjtoa. Oes de taesj pakt e ziech e bumpje va Silvester en e duus-je sjweëjele. Heë sjtikt ’t bumpje aa. Uvver inne sjtroech wurpt e ’t jenauw óp ’t daach van d’r auto. ’t Jieët inne wuste sjlaag. D’r man in d’r auto kiekt jesjrókke rónk. Heë sjtart d’r auto en viert sjlippend uvver d’r pratsjwaech voet. Nit lang d’rnoa kome d’r koelpolies en d’r broenge aasjneure. Jraad wen ze bij ’t pöats-je aakome, vleit d’r broenge jas d’r hód aaf. De jonge wisse nit wat ze zient… Dat is nit tse jeleuve. Jinne zeët jet. Ze zunt bang um jehoeëd tse weëde. D’r broenge jas. Dat is… dat is… D’r pap van d’r Niekie!

D’r koelpolies sjtikt ing voes in de loeët. D’r broenge jas vlókt. ‘Nondedju!’ Ze drieëne ziech um en lofe mit jroeëse sjtep tseruk noa ’t huus-je. De jonge zitse óp de hoeke.

‘Koom, vier junt d’rhinger aa,’ zeët d’r Al.

Vuurzichtieg lofe ze langs d’r beusjwaeg. Ze haode ziech kótbij de beum. Bij ’t huus-je zetse ze ziech hinger inne sjtabel hoots. An de anger zie van d’r beusjwaeg kome d’r Tieën en ziene pap. D’r Lou ziet hön. Heë hat nog ee bumpje. Dat wurpt e bij de vinster van ’t huus-je. Werm inne sjlaag. Lanksaam jeet de duur óp. Vuurzichtieg kunt d’r polies eroes. Heë hat e pistool i jen heng. D’r broenge jas kunt hinger hem. Jraad óp dat moment kunt d’r pap van d’r Tieën.

‘Wat sjtelt dat vuur, Piet?’

D’r koelpolies sjrukt. Kiekt noa zie pistool en da noa d’r broenge jas.

”t Hat jinne tswek mieë.’

Heë lieët ’t pistool valle. D’r broenge jas vingt aa tse sjneure. Went e langs d’r sjtabel hoots  kunt, sjrpinge de koelköp d’rhinger oes. Heë roetsjt oes. D’r hód vilt vuur de tswaide kier aaf. Noen zient ze ’t jezich jans jód. D’r pap van d’r Niekie.

”t Hat jinne tswek mieë,’ ruft d’r koelpolies nog ins.

Tsezame lofe ze tseruk noa ’t kantoer bij de koelpoats. D’r koelpolies en d’r broenge jas vuuróp. D’r pap van d’r Tieën d’rhinger. De koelköp um hem hin. D’r Pee hat ziene revolver mit knalhudjer in ing hank.

‘Doe has jinne floep, wa cowboy,’ laacht d’r Wiel.

‘Nae, koelkop.’

In ’t kantoer belt d’r pap van d’r Tieën de poliese óp. Ze kome mit inne jevengnis-auto de tswai bandiete óphoale.

D’r pap jieët de jonge ing hank.

‘Danke, jonge. En noen noa heem. ’t Weëd duuster.’
‘Vier wisse nog nit wat in de doeëze zitst,’ zeët d’r Lei.

‘Dat vertsel iech uuch nog wal.’

Ze zukke ziech de fietse in de sjtruuch en junt róffend, bauw zingend noa heem.
‘Koelkop, koelkop, koelkop!’

D’rtusje durch huet me de knalhudjer van d’r Pee.

Deel 18 – Wachwoad

De sjoeël vingt werm aa. De kinger hauwe nog jeer jet vakans jehat. Zicher de koelköp. Die hauwe nog jeer jet durch d’r beusj jesjtreufd. Weë wees wat doa nog tse vinge is. Mar an de anger zie zunt ze in inne sjlaag bekankd woeëde. ’t Hauw ziech flot erum jesjpraoche. De jesjiechte van d’r koelpolies en d’r pap van d’r Niekie. De lu kieke mit bewóngeroeng noa de jonge. Mar die wisse nog ummer nit woa ’t jenauw um jong. Óch d’r Tieën nit.
Ziene pap zaat: ‘Zoeëlang ’t óngerzuk leuft, kan iech nuuks vertselle.’
Bij de sjoeëlpoats wade ze ziech óp. Sjtoots kieke ze rónk. Zie hant bandiete jesjnapt.
‘Doa kunt d’r Niekie,’ zeët d’r Pee.
‘Va dem hant vier jing las mieë,’ laacht d’r Al.
D’r Lei drieënt ziech um. ‘Erme keël. Ziene pap in ’t jevengnis.’
‘Erme keël? Wat zeës te miech noen.’ D’r Pee duit teëje ing sjouwer van d’r Lei. ‘Dat is e doch zelver sjood. Weë hat ós verklaaft? En koam mit zieng mam noa sjoeël um ós tse bemoele?’
D’r Wiel kiekt hinger zich. ‘Zieng mam hat e óch noen bij ziech.’
‘Ao joa,’ ruft d’r Pee. ‘Alling durft e nit tse kome. Deë lauman.’
D’r Niekie en zieng mam lofe sjnoorsjnak d’r sjpieëlplai óp. Oane inne aa tse kieke. Ze lofe noa de Plaat. Ze kalle mit hem. De Plaat lekt d’r Niekie ing hank óp d’r kop.
‘Dierek kriet e óch nog e klumpje,’ sjoebt d’r Lou.
De Plaat sjelt. De mam van d’r Niekie drieënt ziech um. Flot leuft ze d’r sjpieëlplai aaf. De mamme bij de sjoeëlpoats kieke heur noa. Ze sjwiespele.
In de klas vingt de Tsiem zofort mit rechene aa. ’t Is jraad of jing vakans is jeweë. Bis de duur óp jeet. Inne jong van de zesde klas kunt eri. Heë jieët de Tsiem e brifje. Effe kiekt e dróp.
‘Tieën en zijn vrienden moeten naar het hoofd der school. Jullie hebben zeker weer wat uitgevreten.’
De jonge trekke ziech doa nuuks va aa. Ze wisse dat de Plaat hön nuuks kan maache.
Óp d’r jank sjeet bij d’r i-jank  d’r kommissaris van de poliese. Neëver ziech d’r pap van d’r Tieën. D’r kommissaris kiekt hön eënsj aa.
‘Jonge , ’t óngerzuk is aafjelofe. Uur zut de ieëtsjte die tse hure krient, wat allenäu passeerd is. An de jrens weët kaffieë en tsiejarette jesjmoekeld. Inne man oes Mastrich koam mit ziene auto, woa ing doeës mit kaffieë en ing doeës mit tsiejarette isjtónge noa d’r beusj. D’r pap van d’r Niekie wós van d’r koelpolies jenauw wienieë deë koam. D’r koelpolies bellet dem i Mastrich óp went e deens hauw in d’r beusj. D’r pap jong da sjpatsere en tróf óngerweëgs deë man. In d’r auto dong heë ziech inne broenge jas aa. D’r koelpolies wadet óp hön bij ’t pöats-je. De doeëze versjtooche ze in d’r kelder van ’t huus-je. Wen d’r koelpolies naatdeens hauw, koame sjmoekler van ’t Duutsj um d’r kaffieë en tsiejarette tse hoale. Bis…,’ d’r kommissaris waad effe. Heë kiekt de jonge ee vuur ee aa. ‘Bis uur koamt. Doe woar ’t aafjelofe. En noen wil iech uung jesjiechte hure.’
De jonge kieke ziech aa. Ze sjwieje.
‘Iech zal ’t uuch sjtrak vertselle,’ zeët d’r pap van d’r Tieën.’Miene jong hat miech al vertseld. ’t Is ing jans sjpannende jesjiechte. Die hant die bandiete ing verpeëfe. ‘
Bij dat letste woad mós e laache. De jonge laache mit. D’r kommissaris sjnapt ’t nit en jriemelt ins. ‘Woensdiegmiddieg kunt d’r poliesewaan uuch aafhoale. Deë vieët mit uuch e sjtuks-je rónk. Went e uuch werm noa heem bringt kriet uur e sjpannend bóch van d’r Pim Pandoer en ing tuut sjnuuts.’
De jonge sjtrale wen ze werm noa de klas junt. Van de Tsiem mósse ze de tsomme ihoale. Mar dat maat hön nuuks oes. De koelköp zunt boeve-venger. Ze zunt bekankd wie d’r Pim Pandoer.
Noa sjoeël sjtunt ze bijenee. D’r Niekie leuft langs hön mit d’r kop noa jen eëd. Ze kieke hem sjwiejend noa. De wöad ‘broenge jas’ weëde nit mieë jezaad. Óch ’t wachwoad ‘koelkop’ broeche ze nit mieë. Dat weest noen doch jidderinne. Tsezame lofe ze noa ’t jraaf van ’t Hennie. D’r Wiel hilt de roeë jeël lieng vas die ’t Hennie vuur hem jeflieët hat. Dat wachwoad bliet klinke.