Krisnieëvel
 
 

Rónk de kristsiet is ’t wie jiddes joar druk in de jesjefter. Óp jidder trit van de roltrappe sjtunt wal e paar vus. Zoeë kót vuur krismes weëd nog flot ’t letste jehold. En dat is nog jans jet. ’t Kristl kiekt bij de triekkoots. Ze ligke jevauwe óp inne dusj. ’t Kiekt ieëtsj noa de moas, xl. Vuur inne sjwerver is dat jód ezoeë. Besser tse jroeës dan tse kling. Went ’t mar de kauw boese hilt. Mit krismes sjenkt het inne sjwerver inne triekko. Bij ’t sjtation zitse d’r jenóg. Durch ’t joar weëde langs de hoezer tüte vol mit auw kleier ópjehold. Mar mit krismes wilt ’t Kristl inne nuie sjenke. Woarum? E aod jeveul va dele? Ziech sjuldieg veule? Vier hant zoeëvöal en zie zoeë winnieg.
Bij de oma heem hauwe ze inne boerehof. Óp krisoavend koame de erm lü noa d’r hof en kroge in de sjuur jet tse èse. ’t Kristl hauw die jesjiechte van de oma jans jet joare ónger d’r krisboom jehoeëd. Doa is besjtimd jet va blieve hange. ’t Letste jesjenk dat mit de krismes jejole weëd, is d’r triekko vuur inne sjwerver. Alling dis joar woar de tsiet knap. Vanaaf d’r zommer wirkt ’t Kristl in ’t norde van ’t land. ’t Woeëd durch ’t bedrief uvverjeplaatsjt. ’t Is tse wied um jiddere daag óp en neer tse reze. In de weekende kunt ’t noen heem. Wat wils te went ste in de vóftsieg bis. De kinger sjtoedere nog. Da kanste ’t jeld jód jebroeche. Anger werk vingste nit mieë zoeë flot. En ’t zouw mar vuur e joar zieë.
Dizze mörje hant ze óp ‘t kantoer nog ing besjprèchóng jehat. ‘t Jong flotter wie ze jedaad hauwe. Doarum kanke ze ieëder noa heem joa. ‘t Kunt ’t Kristl jód oes. ’t Jesjenk vuur d’r sjwerver jelde en nog vuur d’r duuster heem zieë. Mörje is ’t Hillieje oavend. Da is i hoes nog jenóg tse doeë. ’t Vräut ziech. Noa heem. Tusje krismes en nuijoar hat ’t vrij. In de letste monde hat ’t óp kantoer nui lü liere kenne. Doa kan ’t jód mit ópsjisse. Ejentlieg besser dan de lü woa ’t óp ’t vruiere kantoer mit wirket. ’t Krisdiné hauw vurrieje wèch vuur hem óch langer jedoerd wie anger joare.
Bij d’r dusj mit triekkoots sjtunt inne man en ing vrauw. Ze hant ’t uvver de moas. Ze tswiefele. ‘t Kristl pakt d’r ieëtsjte betste XL en leuft d’rmit noa de kassa. ’t Is inne jrieze mit blauw sjtreve. Dat deed ’t ummer jód. An duur is ’t nieëvelig. ’t Zetst ziech d’r kraag óp. ’t Leuft flink durch noa ’t sjtation. Óp ’t perron sjtunt hei en doa jet lü. Zoeë midde óp d’r daag jeet ’t nog mit de drukte. ’t Kristl sjtelt ziech oes d’r wink hinger e reklamebord. Doa-óp is inne krismaan tse zieë deë cola drinkt. Oes d’r nieëvel viert d’r tsóg ’t sjtation binne. ’t Kristl zetst ziech óp e inkelsjteulsje. De reestèsj neëver ziech. De tuut mit d’r triekko boave dróp. An de anger zie van ’t jengs-je zitse inne man en ing vrauw.
‘D'r wink drieft d’r nieëvel voet,’ zeët d’r man.
De vrauw kiekt eroes.
‘Dat hant ze óch jemeld. Flinke sjtorm’.
’t Kristl pakt ziech e bóch oes de tèsj. Óp de reze tusje heem en ’t werk hat ’t al jans jet bucher jeleëze. An duur klinkt ing fleut. E meëdje kan nog jraad vuur de dure sjlisse eri sjpringe. Boese oam vilt ’t óp ing bank. Neëver ziech zetst ’t e pak neer. E kerstpakket zoeë tse zieë. D’r man kiekt noa ’t meëdje.
‘Jraad óp tsiet,’ zeët e.
De vrauw sjtüest d’r man aa en wiest noa de vinster.
‘Kiek ins an duur, wie de beum hin en heer junt.’
‘Vier zitse werm,’ zeët d’r man.
’t Vingt aa tse reëne. ’t Klattert teëje de roete. Me kan nit mieë eroes kiekke. In d’r tsóg jeet ’t lit aa. Mar nit vuur lang. ’t Jeet e paar moal oes en aa. D’r tsóg viert ummer lanksamer. Bis heë sjtil sjteet. ’t Lit is noen oes. ’t Kristl kiekt óp van ’t bóch. An duur vilt tusje d’r reën sjnei. De nase vlokke kleëve an de roete. D’r man kiekt ins rónk. Heë zetst ziech reët óp.
‘Wat krien vier da noen. Toch jing ‘vertraging’. Deë zouw tsóg.’
‘Iech zaat ’t toch. Ze hant sjleët weer jemeld,’ zeët de vrauw.
D’r man sjtelt ziech.
‘Doa broecht de tsóg toch nit vuur tse blieve sjtoa.’
D’r conducteur kunt de coupé eri.
‘D’r tsóg kan nit wieër. Doa zunt beum óp ’t sjpoor jevalle. Ze hant sjpoorkabele jetróffe. Wie lang ’t doert, wisse vier nit.’
‘Hoffentlieg zunt vier vuur de krismes heem’, zeët d’r man.
D’r conducteur laacht ins.
‘Angesj maache vier ’t ós hei jemuutlieg.’
D’r man zetst ziech werm. De vrauw züet ins. In dé coupé is ’t noen sjtil. ’t Meëdje pakt ziech d’r tellefong. ’t Duit inne nommer.
‘Mit miech. D’r tsóg sjteet sjtil. Doa ligke beum óp ’t jlais...Bij üch óch sjleët weer… Leve jong.’
’t Deed d’r tellefong tseruk in de tèsj van d’r jas.
‘Dat kan nog lang joa doere. In ’t janse land is vöal sjaa durch d’r sjtorm’.
’t Kristl sjtelt ziech um d’r jas aa tse doeë. ’t Weëd lanksaam aa kauwer in d’r tsóg. D’r man en de vrauw dunt ‘m noa. An duur is ’t noen drüeg. D’r sjtorm hat ziech jelaad. ’t Weëd duuster. ’t Meëdje hat noen óch d’r jas aa.
‘Iech krien honger.’
Het maat ’t kerstpakket óp en holt ing doeës mit kuchs-jer droes. Ónger ’t ópsjtoa riest het ’t roeë cellofaanpapier mit wiese krisbeumpjer d’rva. ’t Prezenteert de kuchs-jer an ’t Kristl, d’r man en de vrauw. D’r conducteur kunt jraad eri. Óch heë kriet ee.
‘Danke,’ zeët e. ‘’t Kan nog ing janse tsiet doere ier vier wieër kanne.’
‘Kanne jing busse i-jezatsd weëde,’ vroagt d’r man.
‘Dat is lestieg. ’t Verkier is durch d’r sjtorm behuurlieg durchee.’
’t Kristl sjteet óp en jeet bij ’t meëdje zitse.
‘Mienne naam is Kristl’.
‘Wat sjun,’ zeët ’t meëdje, ‘Kristl en dat mit krismes.’
‘Joa iech dink dat iech jet mit krismes han’.
’t Kristl vertselt ‘m de jesjiechte van d’r triekko.
‘Iech han nüks mit krismes. Iech woeën in e hoes mit ing vrauw, die in d’r aujoes al aavingt uvver wainachte, mieng mam. En in d’r september al ins ing kris-cd sjpilt. Doa weëd iech jek va. Vasteloavend. Doa kanste miech mit aakómme. Mar krismes. Trouwens iech heesj Robin. Mar iech mós zage die jesjiechte van deë sjwerver zeët miech wal jet.’
Het maat ’t kerstpakket werm óp. Noen holt ’t e kieës-je droes. Da sjtelt ’t ziech. ‘Meneer en mevrouw, komt d’rbij zitse. Dat is toch jemuutliejer.’ De vrauw sjteet óp. Ze duit teëje d’r erm van d’r man.
‘Doa is ’t misjien wermer.’
D’r man züet ins. Heë sjteet óch óp. Ze zetse ziech teëjenuvver de tswai vrauwlü. ‘Vier heesje Vermeer,’ zeët de vrauw. ‘Karin en André.’
‘Kristl en Robin,’ laacht ’t meëdje.
Oes de does pakt ’t inne keëtselüeter.
‘Hat inne sjweëjele?’ D’r man jieët ‘m inne aasjtècher. Óp ’t plenks-je vuur de vinster brent ing keëts. ’t Keëtselit kluurt de coupé. E jeveul va krismes danst mit de vlamme. Went de plets-jer en d’r kieës óp zunt, jeet ’t lit aa. De keëtse zunt al e sjtuk ópjebrank. De sjtim van d’r conducteur klinkt oes de lautsjprèchere.
‘Danke vuur d’r jedóld. Vier kanne wieër. Vuur krismes zunt vier heem.’
’t Kristl laacht. Het sjteet óp.
‘Iech pak miech de tèsj.’
Mar went ’t bij de tèsj kunt, ziet ’t dat de tuut leëg is. ’t Wil sjoebbe. Mar ’t tswiefelt. ‘D’r triekko is al zienne wèg jange,’ zeët ’t hel óp.
‘Wat,’ ruft ’t Robin.
‘Heë is voet!’
‘Voet? Da waat.’
’t Robin leuft de coupé eroes. Effe sjpieëder sjalt zieng sjtim durch d’r tsóg.
‘Vier wunsje d’r jrieze triekko mit de blauw sjtreve ing XL krismes bij d’r sjwerver.’ Lanksaam viert d’r tsóg ’t sjtation binne. D’r oavend is sjpieë. ’t Robin hat ’t kerstpakket in de tuut van ’t Kristl jedoa. Tsezame lofe ze eroes. ’t Karin en d’r André lofe hinger hön. Óp de trappe vuur ’t sjtation zitst in e eks-je voet jekroafe vuur de kauw inne sjwerver. ’t Kristl zetst de tuut bij hem neer. D’r sjwerver kiekt ‘m sjui aa. ’t Weëd nüks jezaad. Krismes hat nit vöal wöad nüedieg. ‘t Kristl en ’t Robin lofe wieër.
‘Los ’t diech jód joa,’ zage ze teëjenee.
Jidderinne jeet zienne wèg. Óp ing bank van ’t perron likt inne triekko. Jries mit bloa sjtrieve. XL. D’r conducteur ziet ‘m ligke. Heë raaft ‘m óp. Bij de tuut an d’r oes-jank lekt heë d’r triekko neer. D’r sjwerver laacht zieng broeng tseng bloes. D’r conducteur leuft tseruk noa ’t perron. D’r nieëkste tsóg waad. Vuurdat heë fleut, flüstert heë. ‘Happy XL-mas’.

  

 

Kerstnevel
 

Rond de kersttijd is het zoals ieder jaar druk in de winkels. Op iedere trede van de roltrappen staat wel een paar voeten. Vlak voor kerstmis worden nog vlug de laatste boodschappen gedaan. Dat zijn er nog heel wat. Kristl kijkt bij de truien. Ze liggen opgevouwen op een tafel. Ze pakt er een in de maat XL. Voor een zwerver is dat goed, beter te groot dan te klein. Als het de kou maar buiten houdt. Met kerstmis schenkt ze een zwerver een trui. Bij het station zitten er genoeg. Het hele jaar worden zakken vol met oude kleren opgehaald. Maar met kerstmis wilt Kristl een nieuwe trui schenken. Waarom? Een oud gevoel van delen? Zich schuldig voelen? Wij hebben zoveel en zij zo weinig?
Haar oma woonde vroeger op een boerderij. Op kerstavond kwamen de arme mensen naar de boerderij en kregen eten in de schuur. Kristl hoorde dit verhaal van oma ieder jaar jaar tijdens kerstmis. Van dat verhaal is bij haar iets blijven hangen. Het laatste kerstcadeau dat ze koopt, is de trui voor de zwerver. Echter dit jaar was er weinig tijd. Sinds de zomer werkt Kristl in het noorden van het land. Ze werd door het bedrijf overgeplaatst. Het is te ver om iedere dag op en neer te reizen. In het weekend gaat ze naar huis. Wat wil je als in de vijftig bent. De kinderen studeren nog. Dan heb je het geld hard nodig. Ander werk vind je niet meer zo vlug. En het zou maar voor een jaar zijn.
Vanochtend is er op kantoor nog een vergadering. Ze waren vlugger klaar dan verwacht. Daarom konden ze eerder naar huis gaan. Dit kwam Kristl goed van pas. Het cadeau voor de zwerver kopen en nog voor het donker thuis zijn. Morgen is het kerstavond. Dan is er thuis nog heel wat te doen. Ze verheugt zich. Naar huis. Tussen Kerstmis en Nieuwjaar heeft ze vrij. De afgelopen maanden heeft ze op kantoor de nieuwe collega’s leren kennen. Daar kan ze goed mee opschieten. Eigenlijk beter dan de mensen waarmee ze op het vorige kantoor werkte. Vorige week duurde het kerstdiner langer dan tijdens vorige jaren.
Bij de tafel met de truien staan een man en een vrouw. Ze overleggen welke maat het moet zijn. Ze twijfelen. Kristl pakt de eerste beste XL en gaat ermee naar de kassa. Het is een grijze met blauwe strepen. Die is altijd geschikt. Buiten is het mistig. Ze zet de kraag omhoog. Ze loopt vlug door naar het station. Op het perron staan hier en daar enkele mensen. Midden op de dag valt het nog mee met de drukte. Kristl schuilt voor de wind achter een reclamebord. Daarop staat een kerstman die cola drinkt. Uit de mist rijdt de trein het station binnen. Kristl gaat op een eenpersoonszitplaats zitten. De reistas naast zich. De zak met de trui er bovenop. Aan de andere kant van het gangetje zitten een man en een vrouw.
‘De wind drijft de mist weg,’ zegt de man.
De vrouw kijkt naar buiten.
‘Dat hebben ze ook voorspeld. Flinke storm.’
Kristl pakt een boek uit de tas. Op de reizen tussen thuis en het werk heeft ze al heel wat boeken gelezen. Buiten klinkt een fluit. Een meisje kan nog net voordat de de deuren sluiten naar binnen springen. Buiten adem valt ze op een bank. Naast zich zet ze een pak neer. Een kerstpakket zo te zien. De man kijkt naar het meisje.
‘Net op tijd,’zegt hij.
De vrouw stoot de man aan en wijst naar het raam.
‘Kijk eens naar buiten, hoe de bomen heen en weer gaan.’
‘Wij zitten warm,’ zegt de man.
Het begint te regenen. Het klettert tegen de ruiten. Je kunt niet meer naar buiten kijken. In de trein gaat het licht aan. Maar niet voor lang. Het gaat een paar keer uit en aan. De trein rijdt steeds langzamer. Totdat hij stil staat. Het licht is nu uit. Kristl kijkt op van haar boek. Buiten valt tussen de regen sneeuw. De natte vlokken plakken op de ruiten. De man kijkt rond. Hij gaat rechtop zitten.
‘Wat krijgen we nou. Toch geen vertraging. Die rotte trein.’
'Ik zei het toch. Ze hebben slecht weer voorspeld,’zegt de vrouw.
De man gaat staan.
‘Daar hoeft de trein toch niet voor te blijven staan.’
De conducteur komt de trein binnen.
‘De trein kan niet verder. Er zijn bomen op de rails gevallen. Ze hebben spoorkabels geraakt. Hoe lang het duurt, weten wij niet.’
‘Hopelijk zijn we voor kerstmis thuis,’zegt de man.
De conducteur lacht.
‘Anders maken wij het hier gezellig.’
De man gaar weer zitten. De vrouw zucht eens. In de coupé is het nu stil. Het meisje pakt de telefoon. Ze toetst een nummer in.
‘Met mij. De trein staat stil. Er liggen bomen op de rails… Bij jullie ook slecht weer… Lieve help.’
Ze stopt de telefoon terug in de zak van de jas.
‘Dat kan nog lang duren. In het hele land is veel schade door de storm.’
Kristl gaat staan om haar jas aan te trekken. Langzaam wordt het kouder in de trein. De man en de vrouw volgen het voorbeeld van Kristl. Buiten is het nu droog. De storm is gaan liggen. Het wordt donker. Het meisje heeft nu ook de jas aangetrokken.
'Ik krijg honger.’         
Ze maakt het kerstpakket open en haalt er een doos met koekjes uit. Als ze opstaat scheurt ze het rode cellofaanpapier met witte kerstboompjes eraf. Ze geeft koekjes aan Kristl, de man en de vrouw. De conducteur komt net binnen. Ook hij krijgt een koekje.
‘Dankjewel,’ zegt hij. ‘Het kan nog een hele tijd duren voordat wij verder kunnen.’
‘Kunnen geen bussen ingezet worden,’ vraagt de man.
‘Dat is lastig. Het verkeer is door de storm behoorlijk ontregeld.’
Kristl staat op en gaat bij het meisje zitten.
‘Mijn naam is Kristl.’
‘Wat leuk,’zegt het meisje, ‘Kristl en dat met kerstmis.’
‘Ja, ik denk dat ik wat met kersmis heb.’
Kristl vertelt het verhaal van de trui.
'Ik heb niets met kerstmis. Ik woon in een huis met een vrouw, die in augustus al begint met kerstmis, mijn moeder. In september draait ze al een een kerst-cd. Daar word ik gek van. Carnaval, daar kan ik iets mee. Maar kerstmis. Trouwens ik heet Robin. Maar ik moet zeggen dat verhaal van die zwerver me wel iets doet.’
Ze maakt het kerstpakket weer open. Nu pakt ze er een kaasje uit. Dan gaat ze staan.
‘Meneer en mevrouw, kom erbij zitten. Dat is toch gezelliger.’
De vrouw staat op. Ze duwt tegen de arm van haar man.
‘Daar is het misschien warmer.’
De man zucht eens. Hij staat toch op. Ze gaan tegenover de twee vrouwen zitten.
‘Wij heten Vermeer,’zegt de vrouw. ‘Karin en André.’
‘Kristl en Robin,’ lacht het meisje.
Uit de doos pakt ze een kandelaar.
‘Heeft iemand lucifers?’
De man geeft haar een aansteker. Op het plankje voor het raam brandt een kaars. Het kaarslicht kleurt de coupé. Een gevoel van kerstmis danst met de vlammen. Als de koekjes en de kaas op zijn, gaat het licht aan. De kaarsen zijn al een stuk opgebrand. De stem van de conducteur klinkt uit de luidsprekers.
‘Dankjewel voor het geduld. Wij kunnen verder. Voor kerstmis zijn we thuis.’
Kristl lacht. Ze staat op.
'Ik pak de tas.’
Maar als ze bij de tas komt, ziet ze dat de zak leeg is. Ze wil mopperen. Maar ze twijfelt.
‘De trui is al zijn weg gegaan,’zegt ze hardop.
‘Wat,’ roept Robin.
‘Hij is weg!’
‘Weg? Wacht even.’
Robin gaat uit de coupé. Even later galmt haar stem door de trein.
‘Wij wensen de grijze trui met de blauwe strepen een XL kerstmis bij de zwerver.’
Langzaam rijdt de trein het station binnen.  De avond is laat. Robin heeft het kerstpakket in de zak van Kristl gestopt. Samen lopen ze naar buiten. Karin en André lopen achter hen. Op de trappen voor het station zit in een hoekje weggekropen voor de kou een zwerver. Kristl zet de zak bij hem neer. De zwerver kijkt haar schuw aan. Er wordt niets gezegd. Kerstmis heeft niet veel woorden nodig. Kristl en Robin lopen door.
‘Het ga je goed,’zeggen ze tegen elkaar.
Ieder gaat zijn weg. Op een bank van het perron ligt een trui. Grijs met blauwe strepen. XL. De conducteur ziet hem liggen. Hij raapt hem op. Bij de zak aan de uitgang legt hij de trui neer. De zwerver lacht zijn bruine tanden bloot. De conducteur loopt terug naar het station. De volgende trein wacht. Voordat hij fluit, fluistert hij. ‘Happy XL-mas.’